Nominativ (Mianownik) to pierwszy z czterech niemieckich przypadków, który odpowiada na pytania wer? (kto?) i was? (co?).

Was ist das? Co to jest?

Wer ist das? Kto to jest?

Poniżej trzy przykłady, w których zastosujemy mianownik.

Das Kind (wer?) spielt im Garten. Dziecko (kto?) bawi się w ogrodzie.

Das ist ein Zimmer (was?). To jest pokój (co?).

Der Supermarkt (was?) befindet sich im Stadtzentrum.
Supermarket (co?) znajduje się w centrum miasta.

Przez przypadki odmieniają się m.in. rzeczowniki. W przeciwieństwie do języka polskiego nie zmieniają się ich końcówki, a rodzajniki (w większości, bo istnieje parę wyjątków, gdy oprócz zmiany rodzajnika, dodajemy też dodatkowo odpowiednią końcówkę). Z poniższej tabeli można odczytać odmianę rodzajników nieokreślonych (unbestimmte Artikel) i określonych (bestimmte Artikel) w mianowniku. Gdy ten schemat jest już opanowany, bardzo łatwo zapamiętać też odmianę przeczenia kein.

W związku z tym, że w języku niemieckim jest mniej przypadków niż w języku polskim ich zastosowanie będzie się różnić. Porównajmy dwa zdania.

Sie ist Kellnerin (wer?) von Beruf. NOMINATIV

Ona z zawodu kelnerką (kim?). NARZĘDNIK

In der Zukunft möchte er Arzt (wer?) werden. NOMINATIV

W przyszłości on chciałby zostać lekarzem (kim?). NARZĘDNIK

1. Markiere das richtige Wort.

a) Das ist kein/keine Kuli, sondern ein/eine Lampe.

b) Ist das ein/eine Schwamm oder ein/eine Tafel?

c) Das/die Klassenzimmer ist praktisch und die/eine Wände sind einfarbig.

d) Das ist weder kein/ein Bild, noch keine/eine Tür, sondern ein/kein Mülleimer.

e) Das ist ein/eine Hund. Der/das Hund ist schwarz-weiß und klein. Er/es heißt Plato.

2. Antworte auf die Fragen.

a) Was ist das? (das Heft)

Das….

b) Wie ist der Stuhl? (braun, niedrig)

Der…

c) Ist das ein Fenster oder eine Uhr? (der Fußboden)

Das ist weder…

d) Wer fragt und wer antwortet? (ich, du)

Ich…

e) Was ist deine Mutter von Beruf? (Sekretärin)
Meine Mutter…

3. Ordne die Wörter zu.

Decke, Haus, Buch, Katze, Fenster, Toilette, Büro, Mann, Frau, Bleistift, Filzstift, Junge

4. Korrigiere die Fehler.

a) Die Kuli, das Schwamm und der Kreide liegen auf dem Tisch.

b) Das ist kein Tür, sondern ein Schrank.

c) Das ist ein Katze. Das Katze ist grau.

d) Der Kind schläft in der Nacht.

Akkusativ (biernik) kolejny z czterech niemieckich przypadków, który odpowiada na pytania wen? (kogo?) i was? (co?).

Poniżej zamieszczam tabelę z odmianą rodzajnika nieokreślonego oraz określonego, a także przeczenia kein. Jeśli porównamy biernik (Akkusativ) z mianownikiem (Nominativ), zauważymy, że zmiany zaszły tylko w rodzaju męskim.

Biernik w języku niemieckim najczęściej ma takie samo zastosowanie jak w języku polskim, dlatego podam tylko wybrane czasowniki.

lieben – kochać  ->  Ich liebe meinen Mann. ->  Kocham mojego męża.

hassen – nienawidzić -> Er hasst seinen alten Computer. -> On nienawidzi swojego starego komputera.

fragen – pytać -> Frage ihn, ob er in der Schule arbeitet.  -> Spytaj się go, czy pracuję w szkole.

brauchen – potrzebować -> Meine Tochter brauche deine Hilfe. -> Moja córka potrzebuje twojej pomocy.

sehen – widzieć -> Ingo sieht ein schönes Bild. -> Ingo widzi piękny obraz.

lesen – czytać -> Tina liest ein sehr interessantes Buch.  -> Tina czyta bardzo ciekawą książkę.

haben – mieć -> Hast du ein bequemes Bett? -> Czy masz wygodne łóżko?

suchen – szukać -> Ich suche dich überall.  -> Szukam cię wszędzie.

essen – jeść -> Mein Vater isst seine Lieblingssuppe. -> Mój tata je swoją ulubioną zupę.

trinken – pić -> Möchten Sie ein Bier trinken? -> Czy chciałaby się pani napić piwa?

kaufen – kupować (po für również jest biernik!) -> Am Nachmittag kaufe ich Blumen für meine Oma. -> Po południu kupuję kwiaty dla mojej babci.

verkaufen – sprzedawać -> Mein Sohn verkauft Eier auf dem Markt. -> Mój syn sprzedaje jajka na rynku.

Warto zwrócić uwagę na czasownik stören (przeszkadzać), ponieważ potwierdza zasadę, że od każdej reguły są wyjątki. Mimo że w języku polskim będzie on wymagał użycia celownika, to w języku niemieckim połączymy go z biernikiem.

1. Rauchen Sie bitte nicht. A. Proszę nie palić.
2. Warum? Wen störe ich? B. Dlaczego? Komu przeszkadzam?

Die Schülerin stört (wen?) den Lehrer.  -> Uczennica przeszkadza (komu?) nauczycielowi.

Rodzajnik nieokreślony w bierniku (!) pojawia się również po wyrażeniu es gibt, które pojawia się w zdaniach, gdy chcemy powiedzieć, że coś jest, znajduje się lub istnieje. Ten zwrot jest nieodmienny, nawet jeśli używamy go w liczbie mnogiej.

Es gibt ein kleines Problem. – Jest mały problem.

Es gibt keine Fragen. – Nie ma pytań.

Im Klassenzimmer gibt es einen Tisch, 5 Stühle und eine Tafel. – W klasie znajdują się stół, pięć krzeseł i tablica.

Ergänze die Sätze.

einen, ein, eine lub keinen, keine, kein lub den, das, die

1. In der Küche gibt es……. großen Kühlschrank.

2. Ich lese meiner Tochter ….. Buch.

3. Kaufst du heute … Heft oder… Mappe?

4. Hassen die Kinder …. Schule?

5. Du siehst…. Fenster,…. Schwamm und… Kreide.

6. Möchtest du…. Tee oder…. Kaffee trinken?

7. Ich brauche …. Hilfe. (Negation)

Markiere das richtige Wort.

1. Ich möchte ein/eine Kleid und -/eine Schuhe kaufen.

2. Er fotografiert einen/das Hamster und einen/ein Meerschweinchen.

3. Du kennst diesen/diese Frau seit sechs Jahren.

4. Wer stellt die/der Blumen in den/die Vase?

5. Sie hängt eine/einen Uhr an die/das Wand.

6. Im Schlafzimmer gibt es ein/das Bett, zwei Lampen und einen/den Teppich.

7. Die Kinder stören dem/den Vater.

Verbinde.

Dativ (celownik) to niemiecki przypadek, który odpowiada na pytania wem? (komu?).

Poniżej zamieszczam tabelę z odmianą rodzajnika nieokreślonego oraz określonego, a także przeczenia kein. Jeśli zestawimy celownik (Dativ) z mianownikiem (Nominativ) i biernikiem (Akkusativ) zauważymy, że zmianie uległa cała tabelka.

Uwaga! Jeśli rzeczownik w liczbie mnogiej zakończony jest na –n nie dodaje się końcówki. Ta zasada dotyczy również rzeczowników, które w liczbie mnogiej mają końcówkę –s.

Dativ występuje m. in. po tych czasownikach:

helfen – pomagać (bei również łączy się z celownikiem) -> Du hilfst (wem?) deinem Sohn beim Hausaufgaben.  -> Pomagasz (komu?) swojemu synowi w odrabianiu lekcji.

sagen – powiedzieć -> Kannst du mir (wem?) sagen, was das ist? -> Czy możesz mi (komu?) powiedzieć, co to jest?

antworten – odpowiadać -> Anja antwortet (wem?) ihrer Freundin. -> Anja odpowiada (komu?) swojej przyjciółce. 

danken – dziękować -> Der Direktor dankt (wem?) der Sekretärin für die Hilfe.  -> Dyrektor dziękuje (komu) sekretarce za pomoc.

Celownik stosuje się również po czasownikach, które mogą połączyć się jednocześnie z biernikiem. W takich przypadkach obowiązuje zasada, że pierwszy występuje Dativ, a Akkusativ jako drugi.

geben – dawać

Kannst du (wem?) mir einen Kuli oder einen Bleistift geben?

Czy możesz dać (komu?) mi długopis albo ołówek?

schenken – podarować

Die Oma schenkt (wem?) den Enkeln die Geschenke.

Babcia podarowała prezenty (komu?) wnukom.

zeigen – pokazywać

Rudolf zeigt (wem?) den Touristen das Museum.

Rudolf pokazuje (komu?) turystom muzeum.

erklären – wyjaśniać

Die Lehrerin erklärt (wem?) uns die Grammatik.

Nauczycielka wyjaśnia (komu?) nam gramatykę.

erzählen – opowiadać

Der Opa erzählt (wem?) den Kindern die Geschichte.

Dziadek opowiada (komu?) dzieciom historię.

Również czasowniki sein i gehen mogą łączyć się z Dativem, ale tylko w określonych sytuacjach.

Der Kühlschrank ist (wo?) in der Küche. Lodówka jest (gdzie?) w kuchni.

Wie geht es dir? – Jak się masz?

Wie geht es Ihnen? – Jak się Pan/Pani ma?

1. Ergänze die Tabelle.

2. Welches Verb passt am besten?

   wünschen * erzählen * geben * gratulieren * gehen * antworten

   1. Wem ____________________ du auf die Frage.

   2. Wie ___________ es dir?

   3. Du ______________________ dem Opa zum Geburtstag.

   4. Der Lehrer _________________ den Schülern einen schönen Tag.

   5. Die Mutter _________________ ihrer Tochter den Ball.

   6. Wem _______________ er die Geschichte?

3. Finde die Fehler und korrigiere die Sätze.

   1. Die Kinder spielen mit den Hund.

   2. Ich antworte dich und du fragst mich.

   3. Wir helfen die Eltern im Haushalt.

   4. Das Essen schmeckt der Mann.

   5. Die Mikrowelle ist in die Küche.

   6. Das Bild hängt an die Wand.

4. Ergänze die Sätze mit dem richtigen Artikel.

   1. Der Hund liegt auf _______ Fußboden.

   2. Er dankt _______ Freundin für die Hilfe.

   3. Die Orangen schmecken _____ Kinder__.

   4. Ihr gratuliert ______ Vater zum Namenstag.

   5. Ingo kommt nicht aus _____ Schweiz.

   6. Ich mag mit _____ Tante sprechen.

„Czy” jak czasownik, czyli słów kilka o tym jak poprawnie budować pytania rozstrzygnięcia (Ja/Nein-Fragen) w języku niemieckim.

Jak na nie odpowiadać?

Wokół pytań i odpowiedzi obracamy się niemal przez cały czas trwania naszych kursów. Lektor stawia kursantom mnóstwo pytań, a pod koniec lekcji uczniowie również mają okazję porozmawiać między sobą. Jak sobie z tym zadaniem poradzić? Zanim przejdziemy do gramatyki, to warto zwrócić najpierw uwagę na kilka słów kluczowych:

• die Frage, -n – pytanie

• eine gute Frage – dobre pytanie

• fragen – pytać

• eine Frage stellen – zadawać pytanie

• eine Frage zu etwas haben – mieć do czegoś pytania

• auf eine Frage antworten/eine Frage beantworten

O jakich pytaniach właściwie mowa? Na początek dwa przykłady w języku polskim:

• Czy ładnie wyglądam w tej zielonej sukience w kropki? Tak/Nie…

• Czy masz dziś dużo wolnego czasu? Tak/Nie…

Pytania zamknięte to też takie, w których należy dokonać wyboru, więc często pojawia w nich słowo lub/czy (oder)?

• Chcesz napić się herbaty czy kawy? Poproszę, herbatę/kawę.

• Wolisz jabłka czy banany? Jabłka/banany.

Zobaczmy teraz, jak budować pytania w języku niemieckim. Z całą pewnością wykorzystamy podmiot oraz orzeczenie, ale co dalej? W języku niemieckim nie występuje partykuła czy. Pytania, na które pytający spodziewa się odpowiedzi „tak” lub „nie” tworzy się za pomocą inwersji.

Jak zadać pytanie? Wystarczy zamienić miejscami podmiot z orzeczeniem.

Co, jeśli jednak nie chcemy rozmawiać z samym sobą? Musimy zmienić osobę oraz odpowiednio dopasować końcówkę czasownika. Konstrukcja nie ulegnie zmianie.

Podobnie sprawy mają się, gdy rozmówca daje nam wybór. Zachowujemy powyższy szyk i uzupełniamy zdanie spójnikiem czy/lub, czyli oder.

Najczęściej w odpowiedzi padają słowa tak (ja) lub nie (nein). W przypadku języka niemieckiego istnieje też trzecia opcja – doch (stosujemy, gdy na pytanie, w którym pojawia się przeczenie chcemy odpowiedzieć twierdząco). Oczywiście najłatwiej powiedzieć tak lub nie, ale podczas zajęć zachęcamy kursantów do odpowiadania pełnymi zdaniami. Dzięki temu w pamięć zapadają Wam nie tylko nowe słówka, ale również poprawna konstrukcja zdania.

1. Ist das eine Frage oder eine Antwort? Markiere . oder ? .

1. 1. Ich heiße nicht Ania, sondern Gabi

   2. Kommst du aus Portugal oder aus der Schweiz

   3. Hast du einen Hund oder einen Hamster

   4. Ich habe einen Fernseher zu Hause

   5. Habt ihr Geschwister

2. Bilde eine Frage. Konjugiere die Verben.

1. 1. haben * gern * Orangensaft * du * ?

1. 2. in * Deutschland * oder * in * Frankreich * wohnen * ?

1. 3. sein * zufrieden * oder * traurig * du * ?

1. 4. dein * arbeiten * Vater * am * Montag * ?

1. 5. ihr * ein Haus * bauen * ?

3. Kreuze die richtige Antwort an.

1. 1. Wohnst du in Berlin, am Alexanderplatz? Ja/Nein/Doch

   2. Hast du eine E-Mail-Adresse? Ja/Nein/Doch

   3. Kommst du nicht aus Polen? Ja/Nein/Doch

   4. Versteht du Französisch und Russisch? Ja/Nein/Doch

   5. Schwimmst du gern im Schwimmbad? Ja/Nein/Doch

Wszystkie zaimki pytające w języku niemieckim zaczynają się od “w”, dlatego też ten rodzaj pytań nazywany jest W-Fragen. Tego typu pytania wymuszają bardziej szczegółową odpowiedź. Na takie pytania nie można odpowiedzieć po prostu tak lub nie.

• Wie heißt deine Katze? – Jak ma na imię twój kot?

W połączeniu z innymi słowami wie zyskuje dodatkowe znaczenie.

• Wie oft putzt du Fenster? – Jak często czyścisz okna?
• Wie alt sind deine Kinder? – Ile lat mają twoje dzieci? (dosłownie Jak stare są?)
• Wie lange wohnst du in Berlin? – Jak długo mieszkasz w Berlinie?
• Wie viel ist dreizehn mal drei? – Ile jest trzynaście razy trzy?
• Wie viele Tische gibt es im Klassenzimmer? – Ile stołów jest (znajduje się) w klasie?
• Wie spät ist es? – Która jest godzina? (dosłownie Jak późno jest?)

• Was ist das? – Co to jest?

Powyższy przykład wyjaśnia podstawowe znaczenie zaimka pytającego was. Ma on jednak również inne zastosowania i w niektórych kontekstach zastępuje inne zaimki.

• Was sind deine Lieblingssüßigkeiten? – Jakie są twoje ulubione słodycze?
• Was ist deine Tante von Beruf? – Kim jest z zawodu twoja ciocia?

Spójrzmy jeszcze na pozostałe W-Fragen:

• Wer fragt? – Kto pyta?

• Warum besuchen Sie unsere Sprachschule? – Dlaczego uczęszcza pan/pani do naszej szkoły językowej?
• Wo wohnst deine Großeltern? – Gdzie mieszkają twoi dziadkowie?
• Wohin geht Stefan? – Dokąd idzie Stefan?
• Woher kommt deine Mutter? – Skąd pochodzi twoja mama?
• Wann hast du ein bisschen Zeit? – Kiedy masz trochę czasu?
• Wen siehst du auf dem Bild? – Kogo widzisz na obrazku?
• Wem geben die Schüler Blumen? – Komu uczniowie dają kwiaty?
• Wessen Uhr ist das? – Czyj to jest zegarek?

1. Verbinde die Wörter.

wer?	kiedy?
was?	gdzie?
wo?	kto?
woher?	co?
wohin?	dokąd?
warum?	dlaczego?
wann?	jak?
wie?	kiedy?

2. Ergänze die Lücken.

wo * wen * was * wie * woher

1. 1. ______ fragst du? Ich frage dich.
   2. ______ kommt ihr? Wir kommen aus Asien.
   3. ______ kauft deine Mutter? Meine Mutter kauft Tomaten und Gurken.
   4. ______ heißt dein Freund? Mein Freund heißt Helmut.
   5. ______ kaufen wir Medikamente? Wir kaufen Medikamente in der Apotheke.

3. Bringe die Wörter in die richtige Reihenfolge.

Beispiel: was * deine * sind * Lieblingsfarben

Was sind deine Lieblingsfarben?

1. 1. wessen * Buch * ist * das
   2. dein * wie * heißt * Hund
   3. alt * dein * Bruder * ist * wie
   4. wann * geht * ihr * ins * Kino
   5. er * wem * hilft * jetzt

4. Lies die Antworten und schreib die Fragen.

1. 1. Mein Vater heißt Szymon.
   2. Ich bin Krankenschwester von Beruf.
   3. Mein Sohn ist achtzehn Jahre alt.
   4. Das ist ihre Uhr.
   5. Er lernt Deutsch, denn Deutsch ist praktisch.

Język niemiecki opiera się na schematach. Oznacza to, że każdy wyraz ma swoje z góry ustalone miejsce. W zależności od konstrukcji zdania stosuje się trzy rodzaje szyków zdania: szyk prosty, szyk przestawny i szyk końcowy.

Szyk prosty opiera się na poniższym wzorze. Na pierwszym miejscu znajduje się podmiot (zazwyczaj to jedna z trzech podanych opcji: osoba, rzecz lub zwierzę). Drugie miejsce jest zarezerwowane dla orzeczenia – odmieniony czasownik. Następnie dopełnienia i okoliczniki, czyli pozostałe części zdania.

[POR] PODMIOT + ORZECZENIE + RESZTA

Szyk prosty występuje również po pięciu spójnikach. [ADUSO] ABER, DENN, UND, SONDERN, ODER

• denn – bo, ponieważ

Peter spricht Spanisch, denn er (P) wohnt (O) in Spanien (R).

Peter mówi po hiszpańsku, ponieważ [on] mieszka w Hiszpanii.

• oder – lub, czy

Wir gehen ins Kino oder [wir] (P) bleiben (O) zu Hause (R).

Idziemy do kina lub [my] (P) zostajemy (O) w domu (R).

• und – i, a

Ich trinke einen Orangensaft und du (P) trinkst (O) einen Kaffee mit Milch (R).

Piję sok pomarańczowy, a ty (P) [pijesz] (O) kawę z mlekiem (R).

• sondern – lecz (Sondern używa się, gdy w pierwszej części zdania pojawia się przeczenie (kein, keine, nicht, nichts itd.)

Er sieht keine Lampe, sondern [er] (P) [sieht] (O) eine Uhr (R).

On nie widzi lampy, lecz [on] (P) [widzi] (O) zegar (R).

• aber – ale

Das Büro ist klein, aber [es] (P) [ist] (O) gemütlich (R).

Biuro jest małe, ale [ono] (P) [jest] (O) pzytulne (R).

* W powyższych zdaniach pomija się słowa zapisane w nawiasach kwadratowych. Podane zostały, aby dokładnie zobrazować zasadę stosowania szyku prostego.

1. Setze und, oder, sondern, aber, denn ein.
   1. Ich gehe in die Apotheke, __________ ich brauche Tabletten.
   2. Du spielst Schlagzeug __________ dein Bruder spielt Flöte.
   3. Was spielt ihr oft? Karten __________ Schach?
   4. Das ist keine Kommode, __________ ein Schrank.
   5. Sie treibt Sport, __________ sie hat Tennis nicht gern.

2. Bilde die Sätze. Konjugiere die Verben.
   1. Frankreich/Europa/sondern/Asien/nicht/in/sein/in/.

Frankreich …

1. 2. Wir/Spanisch/gut/sprechen/Japanisch/und/sehr/.

Wir …

1. 3. Meine/ich/Kinder/aber/lernen/Englisch/lernen/Deutsch/.

Meine …

1. 4. Ihr/sein/Schüler/Kulis/brauchen/denn/viele/ihr/.

Ihr …

1. 5. Ich/oder/einen/trinken/Tee/einen/Kaffee/.

Ich …

3. Beende die Sätze.
   1. Ich heiße Agata und __________
   2. Laszlo kommt aus Europa, aber Mbida __________
   3. Ich lerne Deutsch, denn __________
   4. Der Hund ist nicht klein und braun, sondern __________
   5. Wir gehen in den Park oder __________

Dotychczas w ramach porządkowania gramatyki poznaliśmy pytania niezależne, które tworzyliśmy poprzez inwersję (Ja/Nein-Fragen) lub z użyciem zaimka pytającego (W-Fragen). Tym razem skupimy się na pytaniach zależnych, które znamy również z gramatyki języka polskiego. O niemieckiej wersji musimy zapamiętać na początek dwie informacje:

• Te pytania zadajemy poprzez zdania wprowadzające.

• Czasownik wyrzucamy na sam koniec zdania.

np.: Nie wiem, czy on nas dziś odwiedzi. – Ich weiß nich, ob er uns heute besucht.

Zapomniałam, jak masz na imię. – Ich habe vergessen, wie du heißt.

Wprawdzie pytania zależne można wprowadzić na wiele sposobów, ale wybór spójnika jest uzależniony od tego jak zostało zbudowane pytanie niezależne.

W przypadku pytań tak/nie (Ja/Nein-Fragen) używamy spójnika ob (czy):

Kochst du gern? -> Ich möchte wissen, ob du gern kochst.

Czy chętnie gotujesz? -> Chciałbym wiedzieć, czy chętnie gotujesz.

Seid ihr aus Portugal? -> Wir sind uns nicht sicher, ob ihr aus Portugal seid.

Czy jesteście z Portugalii? -> Nie jesteśmy pewni, czy jesteście z Portugalii.

Gibt es in der Nähe eine Apotheke? -> Wissen Sie, ob es in der Nähe eine Apotheke gibt?

Czy w pobliżu znajduje się apteka? -> Czy wie pani, czy w pobliżu znajduje się apteka?

Gdy mamy do czynienia z pytaniami szczegółowymi (W-Fragen), musimy zastosować ten sam zaimek pytający, co w zwykłym pytaniu:

Wo wohnen Sie? -> Ich habe keine Ahnung, wo Sie wohnen.

Gdzie pan mieszka? -> Nie mam pojęcia, gdzie pan mieszka.

Wann habt ihr Zeit? -> Könnt ihr mir sagen, wann ihr Zeit habt?

Kiedy macie czas? -> Czy możecie mi powiedzieć, kiedy macie czas?

Warum kommst du so spät zurück? -> Sag mir sofort, warum du so spät zurückkommst!*

Dlaczego wracasz tak późno? -> Powiedz mi natychmiast, dlaczego wracasz tak późno!

* Jeśli w takim zdaniu pojawi się czasownik rozdzielnie złożony, musimy dopasować jego formę do podmiotu i zapisać jako jedno słowo!

1. Bilde Sätze nach dem Muster.

Muster:

Schwimmst du gern? Was frage ich? Du fragst, ob ich gern schwimme.

1. 1. Kannst du gut kochen? Du fragst, …
   2. Hilfst du mir? Du möchtest wissen, …
   3. Hast du Zeit am Freitag? Schreib mir, ….
   4. Gibt es nur einen Tisch im Zimmer? Du fragst, …
   5. War das ein Mädchen oder eine Frau? Ich weiß nicht, …

2. Ergänze die Sätze mit den angegebenen Wörtern.

wann * wo * wie * was * woher

1. 1. Ich weiß nicht, … du wohnst. Kannst du mir deine Adresse geben?
   2. Sie muss wissen, … er und seine Familie in den Ferien fahren.
   3. Wir haben keine Ahnung, … Angela Merkel kommt. Vielleicht, aus Deutschland.
   4. Hast du vergessen, … ich heiße? Ich bin Mathilde Müller.
   5. Du fragst, … das Gegenteil von hassen und aufmachen ist.

3. Ob oder W-Frage? Setze das richtige Wort ein.
   1. Seid ihr Pflanzen oder Menschen? Du fragst, … wir Pflanzen oder Menschen sind.
   2. Warum arbeitest du nicht? Du sollst mir sagen, … du nicht arbeitest.
   3. Wie viele Fremdsprachen sprechen Sie? Sie fragen, … Fremdsprachen ich spreche.
   4. Kommst du heute? Ich muss wissen, … du heute kommst.

4. Schreibe die Sätze zu Ende.
   1. Wie heißt ihre Tante? Ich habe keine Ahnung, …
   2. Wo kaufst du Brot? Ich habe vergessen, …
   3. Wann besucht er uns? Ich weiß nicht, …
   4. Ist Familie Meyer im Urlaub? Ich bin mir nicht sicher, …

Liczebniki główne (Kardinalzahlen) to jeden, dwa, trzy, a liczebniki porządkowe (Ordinalzahlen) to pierwszy, drugi, trzeci itd. Odpowiadają one na pytania który? która? które? (der/die/das Wievielte?).

Liczebniki porządkowe powstaną, gdy do liczebników głównych dodamy – te lub – ste.

► Liczebniki od 1 do 19 otrzymują sufiks -te. np.: 5. der/die/das fünfte, 9. der/die/das neunte, 11. der/die/das elfte itd. Oprócz tego musimy zapamiętać jeszcze kilka wyjątków:

1. der/die/das erste

3. der/die/das dritte

7. der/die/das siebte

8. der/die/das achte

► Liczebniki od 20 wzwyż utworzymy, gdy dodamy sufiks -ste. np.: 22. der/die/das zweiundzwanzigste, 25. der/die/das fünfundzwanzigste, 30. der/die/das dreißigste itd.

Rodzajnik określony stojący przed liczebnikiem porządkowym jest zależny od rzeczownika.

der sechste Monat – szósty miesiąc, der zwanzigste Hund – dwudziesty pies

die zweite Lampe – druga lampa, die achte Klasse – ósma klasa

das dritte Kleid – trzecia sukienka, das siebte Kind – siódme dziecko

► Liczebniki porządkowe służą także do podawania dat. Zapisujemy je wtedy z rodzajnikiem der, ponieważ wszystkie miesiące są rodzaju męskiego, np.: 06.01. der sechste Januar, 20.11. der zwanzigste November, 01.03. der erste März.

Jeżeli chcemy powiedzieć, że coś ma/miało/będzie mieć miejsce jakiegoś dnia używamy przyimka am. Dodatkowo do liczebnika porządkowego dopisujemy –n. np.:

Ich habe Geburtstag am elften Juli. –Mam urodziny 11. lipca.

Am dritten Juni sind wir ans Meer gefahren. – Trzeciego czerwca pojechaliśmy nad morze.

Die Winterferien beginnen am fünfzehnten Februar. – Ferie zimowe rozpoczynają się 15. lutego.

► Zapisywanie lat:

– piszemy łącznie

– lata rozpoczynające nowe stulecie; 1500 – fünfzehnhundert, 1900 – neunzehnhundert

– podział na setki i dziesiątki; 1580 – piętnaście setek + osiemdziesiąt, czyli fünfzehnhundertachtzig, 1637 – szesnaście setek + trzydzieści siedem, to sechzehnhundertsiebenunddreißig

– lata po roku 2000 zapisujemy, tak jak w języku polskim; bez podziału na setki i dziesiątki, np.: 2007 – zweitausendsieben, 2021 – zweitausendeinundzwanzig. 2013 – zweitausenddreizehn

1. Schreibe die Jahreszahlen.

achthunderteinundsiebzig –

dreizehnhundertsechzig –

siebzehnhundertelf –

neunzehnhundertneunundachtzig –

zweitausendvierzehn –

1750 –

2020 –

1369 –

2013 –

1997 –

2. An welchem Tag? Schreibe die Antwort vollständig in Worten.

am 14.08 –

am 03.07 –

am 25.10 –

am 01.01 –

am 07.12 –

3. Antworte auf die Fragen.

1. Wann fährst du nach Berlin? (08.04) Ich …

2. Der Wievielte ist morgen? (18.09) Morgen …

2. Der Wievielte ist gestern? (11.11) Gestern …

3. Wann beginnt der Frühling? (21.03) Der …

4. Wann hat deine Mutter Geburtstag? (29.02) Meine …

5. Wann beginnen die Sommerferien? (18.06) Die …

6. Wann fährst du in Urlaub? (17.08) Ich …

7. Den Wievielten haben wir übermorgen? (26.11) Übermorgen …

8. Wann hast du Namenstag? (07.05) Ich …

Czasowniki modalne stanowią bardzo ważną część gramatyki języka niemieckiego. Niemcy używają ich chętnie i często. Zazwyczaj nie występują samodzielnie, lecz razem z innym czasownikiem, który stoi na końcu zdania w bezokoliczniku. Czasowniki modalne w porównaniu z pozostałymi czasownikami niemieckimi charakteryzują się nietypową odmianą, której trzeba nauczyć się na pamięć. Okaże się to znacznie łatwiejsze oraz przyjemniejsze, gdy zauważymy dwie kwestie:

• Wymiana samogłoski dotyczy tylko liczby pojedynczej (Singular)
• Formy w pierwszej (ich, wir) i trzeciej (er, sie, es, Sie, sie) osobie są takie same

1. Markiere die richtigen Formen.

2. Schreibe Sätze mit Modalverben.
   1. Ich nehme das Medikament. (sollen)
   2. Im Sommer kauft Stefan eine neue Wohnung. (möchten)
   3. Läuft Carlos sehr schnell? (können)
   4. Du triffst Klaus nicht. (wollen)
   5. Wir warten auf dich. (müssen)
   6. Er trinkt keinen Alkohol. (dürfen)
   7. Was machen Sie in ihrer Freizeit?(mögen)
   8. Repariert Paul sein Fahrrad? (sollen)
   9. Eva isst keinen Kuchen. (wollen)
   10. Schwimmst du? (können)
   11. Ich bin müde, deshalb gehe ich schlafen. (möchten)
   12. Gehen wir schon nach Hause? (müssen)
   13. Du isst keinen Zucker. (mögen)
   14. Kinder, ihr seht bis spät in die Naht fern. (dürfen)

3. Ergänze die folgenden Sätze. Manchmal gibt es mehr Möglichkeiten.
   1. Herr Doktor, _______ ich eine Diät halten?
   2. Tina ___________ Deutsch und Ungarisch sprechen.
   3. Ich _____________ zu Hause bleiben, denn ich bin krank.
   4. Anna ___________ noch mehr lernen.
   5. Ich _____________ einen Salat mit Hähnchen.
   6. Du ___________ wirklich aufräumen.
   7. Die Kinder __________ nicht rauchen.
   8. _____________ ihr Schlagzeug oder Gitarre spielen?
   9. ____________ ihr mit uns Handball spielen?
   10. Ich _________ mit dem Auto nicht fahren.

W języku niemieckim rozróżniamy przyimki, które w zależności od kontekstu będą wymagały użycia biernika (Akkusativ) lub celownika (Dativ). Do tej grupy należą: an, in, unter, über, zwischen, hinter, vor, auf, neben. Zanim przejdziemy do sedna, przypomnijmy sobie odmianę rodzajnika określonego przez przypadki.

• Czasowniki, które wyrażają ruch odpowiadają na pytanie wohin? (dokąd?) i wymagają zastosowania biernika (Akkusativ).
• Czasowniki, które wyrażają bezruch odpowiadają na pytanie wo? (gdzie?) i wymagają użycia celownik (Dativ).

W wyborze między Dat. a Akk. pomoże nam poniższa tabelka.

Najłatwiej dostrzec różnice w ich zastosowaniu na przykładach.

Powszechnie stosuje się również tzw. formy ściągnięte:

in + das = ins

in + dem = im

an + dem = am

an + das = ans

1. Akkusativ, wohin? Sätze den richtigen Artikel ein.

1. Ich hänge meinen Mantel an … Haken.
2. Wir setzen uns auf … Sofa.
3. Der Ball fällt unter … Sessel.
4. Wir legen die Bücher in … Regal.
5. Am Nachmittag fährt er in … Stadt.

2. Dativ, wo? Sätze den richtigen Artikel ein.

1. Der Garten gibt es hinter … Haus.
2. Ich kaufe Tabletten in … Apotheke.
3. Der Teppich liegt auf … Fußboden.
4. Die Kommode steht zwischen … Regal und … Schrank.
5. Die Lampe hängt an … Decke.

3. Dativ oder Akkusativ? Ergänze die Sätze.

1. Der Junge steht vor … Klassenzimmer.
2. Die Mutter setzt ihr Kind auf … Bett.
3. Der Kuli steckt in … Schultasche.
4. Das Restaurant befindet sich neben … Post.
5. Der Student geht in … Aula.
6. Ich hänge die Lampe über … Tisch.

4. Übersetze die Sätze ins Deutsche.

1. Babcia wkłada klucz do torebki.
2. Kładę gazetę na stolę.
3. Pies leży na dywanie.
4. Fotel stoi między szafą a regałem na książki.
5. Siedzimy razem przy stole, plotkujemy, pijemy białe wino i jemy ser.

► Zaimki nieokreślone są używane, gdy podmiot jest bliżej nieokreślony lub nieistotny. Do tej grupy zaliczają się następujące zaimki:

• jemand – ktoś
• niemand – nikt
• alle – wszyscy
• alles – wszystko
• etwas – coś
• nichts – nic
• jeder, jede, jedes – każdy, każda, każde
• mancher, manche, manche, manche – niektóry, niektóra, niektóre, niektórzy/niektóre
• irgendwann – kiedykolwiek, irgendwo – gdziekolwiek, irgendwer – ktokolwiek, irgendwohin – dokądkolwiek, irgendwie – jakoś (irgend + zaimek pytający)
• man

W tym wpisie poświęcimy dłuższą chwilę zaimkowi man, który określa bliżej nieznaną osobę, ogół ludzi, grupę osób oraz pojawia się, gdy wyrażamy nakaz, zakaz lub pozwolenie.

• man muss – trzeba

Man muss oft aufräumen. – Trzeba często sprzątać.

• man darf – wolno

Hier darf man parken. – Tutaj wolno parkować.

• man darf nicht – nie wolno

Im Büro darf man nicht rauchen. – W biurze nie wolno palić.

• man soll – powinno się

Man soll Wasser trinken. – Powinno się pić wodę.

• man kann – można

Man kann hier Gemüse kaufen. – Można kupic tutaj warzywa.

der Mann vs. man

Te dwa wyrazy różnią się co prawda tylko jedną literą, ale oznaczają coś zupełnie innego. Der Mann, pisane dużą literą i z dwoma „n”, to po polsku mężczyzna, pan lub mąż.

Der Mann spricht Deutsch. – Mężczyzna mówi po niemiecku.
Hier spricht man Deutsch. – Tutaj mówi się po niemiecku.

Słówka man nie tłumaczy się samodzielnie. Zdania z zaimkiem nieokreślonym man odpowiadają polskiej konstrukcji nieosobowej – czasownik w trzeciej osobie liczby pojedynczej + zaimek „się”, np.: robi się (man macht), czyta się (man liest), pije się (man trinkt) lub też bez „się”, np.: potrzeba (man braucht), widać, że (man sieht, dass), powiedziano mi, że (man hat mir gesagt, dass).

1. Konjugiere die Verben.
   1. Man ___________ Fremdsprachen lernen. (sollen)
   2. Wenn es windig ist, ___________ man einen Schal. (brauchen)
   3. ___________ man im Museum fotografieren? (dürfen)
   4. Wenn man Hunger __________, _______ man etwas essen. (haben, müssen)
   5. Was _________ man in der Freizeit machen? (können)

2. Schreibe Sätze mit man. Vergiss nicht, die Verben zu konjugieren.
   6. Zeitungen * heute * man * lesen * keine * ?
   7. auf * kaufen * Gemüse * Markt * man * frisches * dem * .
   8. im * eine * man * Winter * Jacke * tragen * warme * .
   9. man * wo * können * die * Kinokarten * kaufen * ?
   10. in * dürfen * der * laut * sprechen * Bibliothek * man * ?

3. Übersetze die Sätze ins Deutsche.
   11. Tu nie wolno parkować.
   12. We Włoszech pije się dużo wina.
   13. W Hiszpanii bardzo często je się makaron.
   14. Czy powinno się jeździć wolno czy szybko?
   15. Zimą nosi się czapkę, szal i rękawiczki.

4. Übersetze die Sätze ins Polnische.
   16. Man darf hier nicht rauchen.
   17. Hier spricht man nur Englisch.
   18. Muss man wirklich viel arbeiten?
   19. Im Restaurant kann man lecker essen.
   20. Was kauft man in der Apotheke?

1. Nein

To najprostszy sposób zaprzeczenia. Nein to wyraz samodzielny, który może zastąpić całe zdanie lub stanowić wstęp do zdania przeczącego. np.:

2. Nicht

To przeczenie ma wiele zastosowań. Może, tak jak nein, zaprzeczać całe zdanie lub tylko część. Będzie występować w różnych miejscach zdania, w zależności od tego, który jego element będziemy chcieli zaprzeczyć.

1. zaprzeczenie czasownika

W przeciwieństwie do przeczenia w języku polskim nicht stawiamy po czasowniku, który zaprzecza.

Ich gehe nicht. – Nie idę.

Wir trinken nicht. – Nie pijemy.

Er springt nicht. – On nie skacze.

2. zaprzeczenie całego zdania

Występuje na końcu zdania lub bezpośrednio przed drugą częścią orzeczenia.

Öffnen Sie das Fenster nicht. – Niech pani nie otwiera okna.

Er will morgen nicht kommen. – On nie chce jutro przyjść.

3. zaprzeczenie przymiotnika i przysłówka

Przeczenie “nicht” stoi bezpośrednio przed przymiotnikiem lub przysłówkiem.

Du bist nicht jung. – Nie jesteś młody.

Sie lernt nicht fleißig. – Ona nie uczy się pilnie.

4. zaprzeczenie rzeczownika

Przeczenie “nicht” stoi bezpośrednio przed rodzajnikiem określonym, zaimkiem dzierżawczym, zaimkiem wskazującym.

Das ist nicht unsere Wohnung. – To nie jest nasze mieszkanie.

Ich kaufe nicht diese Hose. – Nie kupuję tych spodni.

5. zaprzeczenie wyrażeń przyimkowych

Przeczenie występuje bezpośrednio przed wyrażeniem.

Wir gehen nicht ins Theater. – Nie idziemy do teatru.

Diese Torte ist nicht für dich. – Ten tort nie jest dla ciebie.

6. zaprzeczenie liczebnika

Przeczenie występuje bezpośrednio przed liczebnikiem.

Wir haben nicht drei Kulis, sondern zwei. – Nie mamy trzech długopisów, lecz dwa.

3. Kein(e)

Nicht może zaprzeczać rzeczownik tylko w wyżej wymienionych sytuacjach. Podstawowy sposób zaprzeczenia rzeczownika to kein (rodzaj męski i nijaki) lub keine (rodzaj żeński i liczba mnoga), które stawiamy przed rzeczownikiem. To przeczenie odmienia się według wzoru w tabeli.

Siehst du keinen Wagen? – Nie widzisz samochodu?

Ich habe keine Fahrkarte. – Nie mam biletu.

Wir haben kein Kind. – Nie mamy dziecka.

4. Inne słówka oznaczające negacje

W odróżnieniu od języka polskiego w zdaniu niemieckim może pojawić się tylko jedno przeczenie.

• nichts – nic, niczego

Wir essen nichts. – Niczego nie jemy.

• niemand – nikt (odmienia się przez przypadki)

Niemand mag dich. – Nikt cię nie lubi.

Ich sage es niemandem. – Nie powiem tego nikomu.

Wir haben niemanden gesehen. – Nikogo nie widzieliśmy.

• nirgends, nirgendwo – nigdzie

Ich kann ihn nirgends finden. – Nie mogę go nigdzie znaleźć.

• keinesfalls (w żadnym razie), auf keinen Fall (w żadnym wypadku)

Auf keinen Fall gehe ich mit dir. – W żadnym wypadku z tobą nie pójdę.

• nie, niemals – nigdy

Mein Mann trinkt nie Alkohol. – Mój mąż nigdy nie pije alkoholu.

• nicht mehr – już nie

Ich esse nicht mehr, denn ich bin satt. – Nie jem już, bo jestem pełny.

• noch nicht – jeszcze nie

Im Ausland war ich noch nicht. – Nie byłem jeszcze za granicą.

1. Was passt hier? Keinen, keine oder kein? 

1. Das ist keine/kein Lampe, sondern eine Blume.

2. Du siehst kein/keine Buch auf dem Tisch.

3. Sprichst du kein/keine Polnisch?

4. Ich habe keinen/kein Hund.

5. Brauchst du keinen/keine Kuli?

2. Antworte auf die Fragen. 

1. Liest du jetzt ein Buch? – Nein, ich … , sondern…

2. Stehst du? – Nein, ich … , sondern…

3. Hast du Schokolade gern? – Nein, ich … , sondern…

4. Tanzt du in der Sprachschule? – Nein, ich … , sondern…

5. Arbeitest du am Nachmittag? – Nein, ich … , sondern…

3. Finde Fehler und korrigiere sie. 

1. Im Zimmer gibt es keine drei Uhren, sondern nur eine Uhr.

2. Die Wand ist noch einfarbig, weder nicht bunt, sondern gepunktet.

3. Wir brauchen kein Mülleimer, kein Bücher und keins Tisch.

4. Ich gehe ins Kino nichts, sondern ich bleibe zu Hause.

5. Ich fahre mit nicht dem Bus, sondern mit dem Auto.

4. Was passt? Nicht oder kein?

   1. Wir sehen nicht/kein mit den Ohren, sondern mit den Augen.

   2. An den Händen haben wir keine/nicht Zehen.

   3. Das ist nicht/kein mein Opa, sondern dein Onkel.

   4. Das ist nicht/kein Junge, sondern ein Mädchen.

   5. Ich verstehe dich nicht/kein. Wiederhole bitte!

5. *** Ergänze die Sätze und übersetze sie ins Polnische.

1. Diese Zeitung kann man ______________ kaufen.

2. Wir fliegen ____________ nach Frankreich.

3. Ich habe heute _______________ zu tun.

4. Er ist ________________ fertig und braucht ein bisschen Zeit.

5. Mein Mann raucht ___________________.

6. ____________ fehlt heute. Alle Schüler sind da.

7. Wir essen ___________ Fleisch, sondern nur Gemüse und Obst.

Jak już zdążyliśmy się przekonać język naszych zachodnich sąsiadów jest schematyczny. Oznacza to, że każdy wyraz ma swoje z góry ustalone miejsce w zdaniu. W języku niemieckim mamy trzy rodzaje szyków zdania: szyk prosty, szyk przestawny i szyk końcowy.

W poprzednim artykule poznaliśmy szyk prosty (podmiot + orzeczenie + reszta zdania), który przypomnimy sobie z pomocą poniższego przykładu.

szyk prosty [POR] Steffi und Ingo (P) fahren (O) mit ihren Kindern ans Meer (R).

Steffi i Ingo (P) jadą (O) ze swoimi dziećmi nad morze (R).

Nie trudno się domyślić, że szyk przestawny polega na przestawianiu słów. Zdanie rozpoczynamy inaczej niż od podmiotu. Ten zabieg stosujemy, gdy chcemy podkreślić wybraną przez nas część zdania. Możemy powiedzieć np.: Dziś mam wizytę u lekarza. (Heute habe ich einen Arzttermin.) zamiast: Ja mam dziś wizytę u lekarza. (Ich habe heute einen Arzttermin.) W ten sposób uczulimy naszego rozmówcę na to, że do lekarza wybieramy się dzisiaj, a nie jutro.

Przeanalizujmy kolejny przykład:

Mit ihren Kindern fahren Steffi und Ingo ans Meer. – Ze swoimi dziećmi jadą Steffi i Ingo nad morze.

Ans Meer fahren Steffi und Ingo mit ihren Kindern. – Nad morze jadą Steffi i Ingo ze swoimi dziećmi

Szyk przestawny występuje po niektórych spójnikach oraz przysłówkach:

• also (więc, zatem)

Es ist schon sehr spät, also fahren (O) wir (P) nach Hause (R).

Jest już bardzo późno, więc musimy jechać do domu.

• außerdem (poza tym, oprócz tego)

Außerdem trinkst (O) du (P) zu viel (R).

Poza tym pijesz za dużo.

• deshalb/darum/deswegen – dlatego

Er verdient wenig, deshalb sucht (O) er (P) eine neue Arbeit (R).

On mało zarabia, dlatego szuka nowej pracy.

• sonst – w przeciwnym razie

Wir müssen uns beeilen, sonst verpassen (O) wir (P) den Bus (R).

Musimy się pospieszyć, w przeciwnym razie/inaczej przegapimy autobus.

• trotzdem – mimo to

Es regnet, trotzdem trägt (O) sie (P) keine Regenjacke (R).

Pada deszcz, a ona mimo to nie nosi kurtki przeciwdeszczowej.

• zuerst (najpierw), dann, danach (potem), später (później), schließlich (w końcu, na końcu) zuletzt (ostatnio), jetzt (teraz) itd.

Zuerst lese (O) ich (P) eine Zeitung (R), dann/danach räume (O) ich (P) meine Wohnung (R) auf, später nehme (O) ich (P) ein Bad (R) und schließlich gehe (O) ich (P) schlafen.

Najpierw poczytam gazetę, potem posprzątam moje mieszkanie, później wezmę kąpiel i w końcu pójdę spać.

1. Bilde die Sätze. Vergiss nicht die Verben, zu konjugieren.

1. wir /zuerst/das/zumachen/Fenster/.
2. sie/dann/die/aufmachen/Tür/.
3. Kind/ Elfriede/die/ein/sein/sie/also/besuchen/noch/Schule/.
4. er/den/Bus/schneller/er/müssen/laufen/sonst/verpassen/
5. Wir/kaufen/für/interessieren uns/viele/deshalb/wir/Musik/Konzertkarten/.
6. Adam/außerdem/studieren/Kellner/arbeiten/Biologie/er/als/.

2. Schreibe die Sätze anders.

1. Ich spreche jetzt mit der Lehrerin.

Jetzt …

Mit …

2. Der Kuli liegt auf dem Tisch.

Auf dem Tisch …

3. Mein Vater trinkt Alkohol am Montag.

Am Montag …
Alkohol …

4. Mein Leben ist manchmal problematisch.
   Manchmal …
   Problematisch …
5. Es gibt zu viele Bilder in den Zeitschriften.
   In …
   Zu …

Spójnik wenn to po polsku jeśli, gdy, kiedy, jeżeli. Może wprowadzać zdanie warunkowe. Należy on do grupy łączników, które wymuszają szyk końcowy. Oznacza to, że orzeczenie musi znaleźć się na końcu zdania.

WENN + PODMIOT + RESZTA ZDANIA + ORZECZENIE, ORZECZENIE + PODMIOT + RESZTA ZDANIA.

Wenn ich hungrig bin, esse ich einen Apfel. – Jeśli jestem głodny/a zjadam jabłko.

Wenn es blitzt und donnert, bleiben wir zu Hause. – Gdy błyska się i grzmi, zostajemy w domu.

Wenn er Kopfschmerzen hat, nimmt er eine Tablette. – Jeżeli on ma ból głowy, bierze tabletkę.

Wenn du krank bist, geh zum Arzt! – Jeśli jesteś chory, idź do lekarza.

Wenn może stać również w środku zdania. W tej sytuacji orzeczenie nadal będzie na końcu.

PODMIOT + ORZECZENIE + RESZTA ZDANIA, WENN + PODMIOT + RESZTA ZDANIA + ORZECZENIE

Ich esse einen Apfel, wenn ich hungrig bin. – Zjadam jabłko, gdy jestem głodny/a.

Wir bleiben zu Hause, wenn es blitzt und donnert. – Zostajemy w domu, gdy błyska się i grzmi.

Er nimmt eine Tablette, wenn er Kopfschmerzen hat. – On bierze tabletkę, jeśli ma ból głowy.

Geh zum Arzt, wenn du krank bist! – Idź do lekarza, jeśli jesteś chory!

UWAGA

► Jeśli w zdaniu z wenn pojawi się czasownik rozdzielnie złożony, musimy dopasować jego formę do podmiotu i zapisać go jako jedno słowo!

Ich besuche dich, wenn du mich einlädst. – Odwiedzę cię, jeśli mnie zaprosisz.

Wenn Sie früh aufstehen, haben Sie mehr Zeit. – Jeśli wstanie pani wcześnie, będzie miała pani więcej czasu.

► Jeśli w zdaniu z wenn pojawi się czasownik modalny, to właśnie on będzie stał na końcu zdania.

Wenn Sie schlank werden will, müssen Sie Sport treiben. – Jeśli chce być pan szczupły, musi pan uprawiać sport.

Fahre in die Bergen, wenn du dich erholen willst. – Pojedź w góry, jeżeli chcesz odpocząć.

1. Bringe die Wörter in die richtige Reihenfolge.

1. wenn/Regenschirm/es/ich/einen/regnet/nehme/mit/.

Wenn…

Ich…

2. wenn/Sonne/scheint/die/ich/zufrieden/bin/.

Wenn…

Ich…

2. Antworte auf die Fragen.

1. Was machen wir, wenn wir krank sind?

Wenn…

Wir…, wenn…

2. Kaufst du ein, wenn dein Kühlschrank leer ist?

Ich…, wenn….

Wenn…

3. Singe ich, wenn ich mein Lieblingslied höre?

Ja, wenn du…

Ja, du…, wenn…

4. Arbeitest du, wenn du sehr müde bist?

Nein, wenn ich…

Nein, ich…

3. Beende die Sätze.

1. Wenn ich müde bin,…
2. Wenn ich Zeit habe,…
3. Wenn das Wetter schön ist,…
4. Wenn es schneit,…
5. Wenn ich durstig bin,…

4. Beende die Sätze.

1. Ich liege im Bett, wenn…
2. Ich gehe in die Apotheke, wenn…
3. Ich fahre ans Meer, wenn…
4. Ich höre Musik, wenn…
5. Ich bleibe zu Hause, wenn…

Spójnik „dass” to po polsku „że”. Nigdy nie rozpoczynamy zdania od „dass”, ponieważ służy ono do łączenia zdania nadrzędnego z podrzędnym. Te zdania rozdzielamy przecinkiem. W pierwszym zdaniu będziemy mieli do czynienie z szykiem prostym lub przestawnym. Spójnik „dass” wprowadza natomiast szyk końcowy . Zdania z „dass” będą wyglądać tak:

ZDANIE NADRZĘDNE + PRZECINEK + DASS + PODMIOT + RESZTA ZDANIA + ORZECZENIE.

Ich finde (ZDANIE NADRZĘDNE), dass dieses Büro (P) sehr gemütlich (R) ist (O).

Uważam (ZDANIE NADRZĘDNE), że to biuro (P) jest (O) bardzo przytulne (R).

Przykłady zdań nadrzędnych, po których pojawia się zdanie podrzędnie złożone z „dass”:

► Jeśli w zdaniu z „dass” pojawi się czasownik rozdzielnie złożony, musimy dopasować jego formę do podmiotu i zapisać go jako jedno słowo!

Ich habe gehört, dass der Bus um 8 Uhr abfährt. – Słyszałem, że autobus odjeżdża o 8.

Es ist schade, dass du selten aufräumst. – Szkoda, że rzadko sprzątasz.

► Jeśli w zdaniu z „dass” pojawi się czasownik modalny, to właśnie on będzie stał na końcu zdania.

Es ist schade, dass ihr nicht kommen könnt. – Szkoda, że nie będziecie mogli przyjść.

Ich habe gelesen, dass man hier nicht parken darf. – Przeczytałem, że tutaj nie wolno palić.

1. Verbinde die Sätze mit dass.

1. Ich sehe. Du liest die Zeitschrift.
2. Ich denke. Er kommt heute nicht.
3. Ich finde. Der Roller fährt schneller als das Fahrrad.
4. Ich freue mich. Ich besuche meine Großeltern.
5. Ich weiß. Du hast meinen Geburtstag vergessen.

2. Finde die Fehler und korrigiere sie.

1. Wir hoffen, dass du uns heute Abend lädt ein.
2. Es tut mir leid, dass wir uns nicht können sehen.
3. Ich weiß, dass er will mir nicht helfen.
4. Ich denke, dass du zu lange fernsehen.
5. Maria hatte keine Ahnung, dass man hier rauchen nicht darf.

3. Setze „dass“ oder „das“ ein.

1. Ich finde, _________ ___________ Buch interessant ist.
2. ________ Auto fährt sehr langsam.
3. Ich hoffe, _________ ___________ Wetter bald besser wird.
4. ________ Kind spielt auf dem Spielplatzt.
5. Es stimmt, ________ der Supermarkt geschlossen ist.

1. Beende die Sätze.
2. Es ist schade, dass…
3. Ich bin der Meinung, dass…
4. Er zeigt, dass…
5. Es tut mir leid, dass…
6. Wir glauben, dass…

Ten czas składa się z dwóch elementów: odmienionego czasownika posiłkowego „werden” oraz drugiego czasownika w bezokoliczniku. Czasownik „werden” odmienia się nieregularnie w drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej.

ich werde

du wirst

er wird

wir werden

ihr werdet

Sie werden

Ich werde in die USA fliegen. – Będę lecieć do USA.

Steffi wird ein neues Haus bauen. – Steffi będzie budować nowy dom.

Im Mai wird es hageln. – W maju będzie padać grad.

Ihr werdet einen Deutschkurs besuchen. – Będziecie uczęszczać na kurs języka niemieckiego.

Gabi, was wirst du in der Zukunft machen? – Gabi, co będziesz robiła w przyszłości?

Am Freitag werden sie früh aufstehen müssen. – W poniedziałek będą musieli wcześnie wstać.

Czasu przyszłego Futur I używamy w sytuacjach, gdy:

• rozmawiamy o przyszłości

Nächstes Jahr werden wir in die Turkei fliegen. – W przyszłym roku polecimy do Turcji.

• prognozujemy

Die Sonne scheint, also wird es heute nicht regnen. – Slońce świeci, więc nie będzie dzisiaj padać.

• prowadzimy rozmowę o naszych planach

Ich werde nächste Woche ein Vorstellungsgespräch haben. – W przyszłym tygodniu będę miał rozmowę kwalifikacyjną.

• składamy obietnice

Ab morgen werden wir fleißig und systematisch lernen. – Od jutra będziemy się uczyć pilnie i systematycznie.

• wyrażamy przypuszczenia (często z wohl, vermutlich, wahrscheinlich)

Sie wird wohl im Krankenhaus sein. – Ona jest chyba teraz w szpitalu.

• potrzebujemy alternatywy dla trybu rozkazującego

Du wirst sofort dein Zimmer aufräumen! – Natychmiast posprzątaj swój pokój!

Do przekazania informacji o przyszłości służy też czas teraźniejszy Präsens (tzw. zukunftsbezogenes Präsens) oraz okoliczniki czasu odnoszące się do przyszłości np.:

• morgen (jutro),
• übermorgen (pojutrze),
• am Wochenende (w weekend),
• morgen Nachmittag/Abend (jutro po południu/wieczorem),
• nächstes Mal (następnym razem),
• nächstes Jahr (w przyszłym roku),
• nächste Woche (w przyszłym tygodniu),
• in 10 Minuten (za 10 minut).

Der Zug fährt in 5 Minuten ab. – Pociąg odjeżdża za 5 minut.

Morgen gehe ich auf die Post. – Jutro pójdę na pocztę.

Besucht er uns am Wochenende? – Czy on odwiedzi nas w weekend?

1. Setze „werden“ in der richtigen Form ein.
   1. __________ du jeden Tag an mich denken?
   2. Morgen _________ wir das Museum für Naturkunde besichtigen.
   3. Ich _____________ am Sonntag zelten.
   4. Die ganze Nacht ___________ es blitzen und donnern.
   5. Thomas ____________ am kommenden Dienstag nach Bremen fahren.
   6. _________ ihr fotografieren oder einen Film drehen?

2. Schreibe den folgenden Text im Futur I.

Im Sommer macht Hans eine Reise nach Ägypten.

Am Montag fliegt er nach Kairo.

Dort übernachtet er im Hotel.

Am Dienstag fährt er ins Tal der Könige.

Er besichtigt die Pyramiden.

Er bleibt in Kairo wahrscheinlich zwei bis drei Tage.

Er verbringt auch ein paar Tage in Assuan.

Nächste Woche fährt Paul ans Rote Meer.

Er schwimmt, außerdem springt er ins Wasser und liegt am Strand.

Zum Schluss macht er eine Schiffsreise auf dem Nil.

Nach zwei Tagen fliegt er nach Kairo zurück.

Zarówno „denn”, jak i „weil” oznaczają „ponieważ”, „bo”. Te spójniki możemy stosować zamiennie, pod warunkiem że zastosujemy odpowiedni szyk zdania. Wprawdzie spójnik „da” również możemy przetłumaczyć jako „ponieważ”, ale zdecydowanie lepiej pasuje tutaj tłumaczenie „jako że”.

Zdania z „denn”, „weil” i „da” budujemy według poniższych wzorów:

ZDANIE NADRZĘDNE + , + DENN + PODMIOT + CZASOWNIK + RESZTA ZDANIA

Ich muss unbedingt ein neues Handy kaufen, denn mein altes Handy ist kaputt. – Muszę koniecznie kupić nowy telefon, ponieważ mój stary jest popsuty.

Er sucht einen Nebenjob, denn er verdient nicht genug. – On szuka nowej pracy, ponieważ niewystarczająco zarabia.

Maria lernt Deutsch, denn sie arbeitet in einer deutschen Firma. – Maria uczy się niemieckiego, ponieważ pracuje w niemieckiej firmie.

ZDANIE NADRZĘDNE + , + WEIL + PODMIOT + RESZTA ZDANIA + ORZECZENIE

Ich muss unbedingt ein neues Handy kaufen, weil mein altes Handy kaputt ist. – Muszę koniecznie kupić nowy telefon, ponieważ mój stary jest popsuty.

Er sucht einen Nebenjob, weil er nicht genug verdient. – On szuka nowej pracy, ponieważ niewystarczająco zarabia.

Maria lernt Deutsch, weil sie in einer deutschen Firma arbeitet. – Maria uczy się niemieckiego, ponieważ pracuje w niemieckiej firmie.

DA + PODMIOT + RESZTA ZDANIA + ORZECZENIE + , + ORZECZENIE 2 + PODMIOT + RESZTA ZDANIA

Da mein altes Handy kaputt ist, muss ich unbedingt ein neues Handy kaufen. – Jako że mój stary telefon jest popsuty, muszę koniecznie kupić nowy.

Da er nicht genug verdient, sucht er einen Nebenjob. – Jako że on mało zarabia, szuka nowej pracy.

Da Maria in einer deutschen Firma arbeitet, lernt sie Deutsch. – Jako że Maria pracuje w niemieckiej firmie, uczy się niemieckiego.

UWAGA

► Jeśli w zdaniu z „weil” lub „da” pojawi się czasownik rozdzielnie złożony, musimy dopasować jego formę do podmiotu i zapisać go jako jedno słowo!

► Jeśli w zdaniu z „weil” lub „da” pojawi się czasownik modalny, to właśnie on będzie stał na końcu zdania.

► Między „da” i „weil” istnieje subtelna różnica. Informacja po „weil” jest nowa dla naszego rozmówcy. Powód, który podajemy po „da” jest dla naszego rozmówcy już znany.

► Spójnik „da” zazwyczaj występuje na początku zdania. Możemy zacząć zdanie od „weil”, ale najczęściej występuje ono w środku zdania. „Denn” nie służy do rozpoczynania zdania.

1. Schreibe Sätze mit „denn”. Konjugiere die Verben.

1. Ich lese dieses Buch, denn (interessant / sein / es)
2. Wir müssen viel lernen, denn (eine Prüfung / am Montag / haben / wir)
3. Sven hat sich verspätet, denn (einen Unfall / er / hatte)
4. Wir atmen, denn (wir / Luft / brauchen)
5. Sie lernt Französisch, denn (sie / wollen / in Paris / studieren)

2. Scheibe Sätze mit „weil“. Vergiss nicht, die Verben zu konjugieren.

1. Wir fahren zum Bahnhof, weil (wir / müssen /unsere Tante / abholen)
2. Else besucht ihre Oma, weil (sie / Namenstag / haben)
3. Mach bitte das Licht an, weil (dunkel / es / schon / sein)
4. Er rasiert sich, weil (sich fühlen / gut / er / möchten)
5. Ulrike hat keinen Hund, weil (eine Allergie / sie / haben)

3. Verbinde Sätze mit „da“.

1. Wasser ist gesund. Ich trinke sehr viel Wasser.
2. Du brauchst eine Tablette. Du hast Kopfschmerzen.
3. Martha nimmt ein Taxi. Sie hat keinen eigenen Wagen.
4. Die Straßen sind nass. Es regnet viel im Herbst.
5. Ich habe Angst vor Spinnen. Ich gehe nicht in den Keller.

4. Antworte auf die Fragen.

1. Warum gehen wir nicht in die Arbeit?
2. Warum möchtest du nichts essen?
3. Warum kauft er ein Geschenk für seinen Vater?
4. Warum besucht ihr die Sprachschule?
5. Warum fahren Sie ins Stadtzentrum?

Nominativ, Genitiv, Dativ i Akkusativ to cztery niemieckie przypadki. Choć Genitiv (Dopełniacz) zajmuje drugie miejsce, to zazwyczaj uczniowie poznają go na samym końcu. W porównaniu z pozostałymi trzema przypadkami używa się go rzadko. Genitiv jest stopniowo wypierany przez Dativ, o czym świadczy kontrowersyjny tytuł pewnej niemieckiej serii książek – „Der Dativ ist dem Genitiv sein Tod” („Celownik jest śmiercią dla dopełniacza”).

Genitiv służy do opisania przynależności. Odpowiada na pytanie Wessen?, które oznacza czyj? czyja? czyje? Po tym zaimku pytającym rzeczownik występuje bez rodzajnika.

Wessen Katze ist das? – Czyj to kot?

Wessen Heft ist das? – Czyj to zeszyt?

Wessen Buch ist das? – Czyja to książka?

Przykłady użycia dopełniacza oraz alternatywna wersja z celownikiem:

das Auto des Onkels = das Auto vom (von dem) Onkel = samochód wujka

der Rucksack des Mädchens = der Rucksack vom (von dem) Mädchen – plecak dziewczynki

die Tasche der Tante = die Tasche von der Tante – torba cioci

die Bälle der Jungen = die Bälle von den Jungen – piłki chłopców

Poniżej wzór odmiany:

► Końcówkę -s otrzymają rzeczowniki złożone z wielu sylab.

das Mäppchen des Schülers – piórnik ucznia

der Mantel des Großvaters – płaszcz dziadka

► Końcówkę -es otrzymają zazwyczaj rzeczowniki jednosylabowe oraz rzeczowniki zakończone na –s, -ß, -x, z, -tz.

Dia Abfahrt des Zuges/Buses – odjazd pociągu/autobusu

die Fotos meines Freundes – zdjęcia mojego przyjaciela

► Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują inne końcówki !!!

– rzeczowniki zakończone na –e otrzymują w dopełniaczu końcówkę -(e)n lub -ns.

– rzeczowniki pochodzenia obcego z końcówkami -ent, -ant, -at, -ist.

– kilka innych rzeczowników: der Herr, der Nachbar, der Bär (końcówka -n) + der Mensch (-en)

– rzeczownik rodzaju nijakiego Herz (serce) ma końcówkę -ens.

► Nazwy własne otrzymują końcówkę –s. Natomiast te zakończone na -s, -ß, -z, -tz, -x otrzymują w dopełniaczu końcówkę -ens lub apostrof (’). Znacznie częściej używa się jednak w tym przypadku przyimka von.

Polens Hauptstad = die Hauptstadt von Polen

Annas Mann = der Mann von Anna (mąż Anny)

Fritzens Mutter = Fritz’ Mutter = die Mutter von Fritz (mama Fritza)

Genitiv wciąż jednak istnieje i w niektórych przypadkach nie może być zastąpiony przez celownik. Niektóre przyimki wymuszają użycie dopełniacza. Jest ich sporo, ale zapamiętaj chociaż te kilka:

• während – podczas

während des Unterrichts (podczas lekcji), währed der Arbeit (podczas pracy)

• wegen – z powodu

wegen des Regens (z powodu deszczu), wegen des schlechten Wetters (z powodu złej pogody)

• trotz – mimo

trotz des schönen Wetters (mimo pięknej pogody), trotz des Unfalls (mimo wypadku)

• anstatt/statt – zamiast

statt der Blumen (zamiast kwiatów), statt seines Bruders (zamiast jego brata)

• anlässlich – z okazji

anlässlich des Geburtstag(e)s (z okazji urodzin), anlässlich des Europatags (z okazji Dnia Europy)

1. Stelle Fragen im Genitiv.

Bsp. Das ist Annas Uhr. Wessen Uhr ist das?

1. Das ist Thomas‘ Auto.
2. Das ist die Schwester von Andreas.
3. Das ist die Einkaufsliste des Kunden.
4. Das sind Kulis der Schülerinnen.
5. Das ist der Film von Polanski.

2. Ergänze die Lücken.

Bsp. Das ist der Geldbeutel der Lehrerin oder von der Lehrerin (die Lehrerin).

1. Das ist die Wohnung ____________ oder ______________ (die Großeltern).
2. Ich mag die Bücher ______________ oder ______________ (T. Mann).
3. Das Baby schläft im Zimmer ____________ oder ______________ (Eltern).
4. Das ist das Hemd _________________ oder __________________ (mein Vater).
5. Das ist die Hose __________________ oder __________________ (die Mutter).

3. Beantworte die Fragen.

1. Wessen Jacke ist das?

• der Junge – Das ist …
• die Mutter – Das ist …
• das Mädchen – Das ist …

2. Wessen Haus ist das?

• die Familie Münster – Das ist …
• Arthur und Monika – Das ist …
• mein Onkel und meine Tante – Das ist …

3. Wessen Bleistift ist das?

• Hans – Das ist …
• mein Freund – Das ist …
• meine Freundin – Das ist …

4. Wie heißt …?

1. die Hauptstadt von Frankreich? – Die …
2. der Bruder deines Vaters? – Der …
3. die schönste Stadt von Polen? – Die …
4. der Regisseur von „Titanic“ – Der …
5. der Autor des Buches unter dem Titel „Faust“? – Der …

Autor: Sandra lektorka języka niemieckiego w naszej szkole językowej Lingua Pro w Bydgoszczy

Czasowniki zwrotne składają się z czasownika i zaimka zwrotnego „sich”. W języku niemieckim najpierw zapisujemy zaimek zwrotny „sich”, a następnie czasownik w bezokoliczniku (sich waschen – myć się). Kolejność zmienia się, gdy czasownik jest odmieniony (ich wasche mich – myję się).

Do podstawowych czasowników zwrotnych w języku niemieckim należą:

sich anziehen – ubierać się

sich ausziehen – rozbierać się

sich baden – kąpać się

sich bedanken – dziękować

sich beeilen – pośpieszyć się

sich befinden – znajdować się

sich beschäftigen (mit) – zajmować się

sich duschen – brać prysznic

sich entschuldigen (für) – przepraszać

sich erholen – odpoczywać

sich erkälten – przeziębiać się

sich freuen (auf/über) – cieszyć się

sich fühlen – czuć się

sich interessieren (für) – interesować się

sich kämmen – czesać się

sich rasieren – golić się

sich setzen – siadać

sich treffen (mit) – spotykać się

sich unterhalten – rozmawiać

sich verabschieden (von) – pożegnać się

sich verspäten – spóźniać się

sich vorstellen – wyobrażać sobie, przedstawiać się *

sich waschen – myć się

sich wundern – dziwić się

sich D. etw. wünschen – coś sobie życzyć

* Uwaga! czasownik sich vorstellen zmienia swoje znaczenie w połączeniu z różnymi przypadkami. Jeśli użyjemy biernika, to będzie oznaczał „przedstawiać się”. W połączeniu z celownikiem natomiast będzie znaczył „wyobrażać sobie”.

Kann ich mich vorstellen? – Czy mogę się przedstawić?

Stele dich jetzt kurz vor. – Przedstaw się teraz krótko.

Stellst du dir vor, dass du auf einer Insel bist? – Czy wyobrażasz sobie, że jesteś na wyspie?

Ich stelle mir vor, dass ich reich bin. – Wyobrażam sobie, że jestem bogaty/bogata.

► Niektóre czasowniki w języku niemieckim są zwrotne, a w języku polskim używa się ich bez zaimka zwrotnego się. np.: spielen – bawić się, lernen – uczyć się, lachen – śmiać się, enden – kończyć się, gefallen – podobać się, beginnen/anfangen – zaczynać się

► Również w języku niemieckim istnieją czasowniki zwrotne, które w języku polskim są niezwrotne. np.: sich setzen – siadać, sich erholen – wypoczywać , sich entschuldigen – przepraszać , sich unterhalten – rozmawiać, sich bedanken – dziękować

► Jeśli zaimek zwrotny jest dopełnieniem w bierniku i może zostać zastąpiony przez inne dopełnienie w bierniku to taki czasownik zwrotny nazywamy „nieprawdziwym”.

• sich setzen – siadać /setzen – sadzać

Die Gäste setzen sich an den Tisch. – Goście siadają przy stole.

Der Kellner setzt (wen?) die Gäste an den Tisch. – Kelner sadza (kogo?) gości przy stoliku.

• sich schminken – malować się / schminken – malować (kogoś)

Ich schminke mich täglich. – Maluję się codziennie.

Ich schminke (wen?) meine Mutter. – Maluję (kogo?)moją mamę.

W języku polskim zaimek zwrotny „się” ma niezależnie od osoby tą samą formę, a w języku niemieckim ulega odmianie przez osoby i liczby. Pod uwagę trzeba też wziąć to, czy czasownik wymaga użycia biernika (Akkusativu) czy celownika (Dativu).

sich fühlen – czuć się A.

ich fühle mich*

du fühlst dich*

er fühlt sich

wir fühlen uns

ihr fühlt euch

Sie fühlen sich

sich wünschen – życzyć sobie D.

ich wünsche mir*
du wünschst dir*

er wünscht sich

wir wünschen uns

ihr wünscht euch

Sie wünschen sich

*Jak możemy zauważyć formy są inne tylko w pierwszej i drugiej osobie liczby pojedynczej.

► W niektórych przypadkach czasownik będziemy mogli połączyć zarówno z biernikiem, jak i celownikiem. Jeśli „sich” wystąpi w Akkusativie, to przetłumaczymy je jako „się”, a jeśli w zdaniu pojawi się „sich” w Dativie, to po polsku będzie oznaczać „sobie”.

Ich wasche mich. – Myję się.

Ich wasche mir die Hände. – Myję (sobie) ręce

Du ziehst dich an. – Ubierasz się.

Du ziehst dir eine Bluse an. – Zakładasz (sobie/na siebie) bluzkę.

Ich rasiere mich jeden Tag. – Golę się codziennie.

Ich rasiere mir den Bart. – Golę (sobie) brodę.

1. Reflexiv oder nicht? Schreibe das Reflexivpronomen, wo es nötig ist.

2. Verbinde.

3. Ergänze die Reflexivpronomen.

   1. Könntest du ____ beim Kochen helfen? Ich fühle ____ müde.

   2. Tanja zieht _____ heute einen Pullover mit Reißverschluss an.

   3. Du musst ______ beeilen, sonst verspätest du __________.

   4. Heute Abend treffen wir ____ in einem luxuriösen Restaurant.

   5. Worauf freust du ____ , Steffi? Ich freue ____ auf das Geschenk.

   6. Setzen Sie ___ an diesen Tisch? Ich setze ____ auch hier.

   7. Meine Freundin verläuft _____ immer in der Stadt.

4. Bilde die Fragen.

   8. wo * sich * der * befinden * Alexanderplatz * ?

   9. müssen * sich schminken * so * warum * du * lange?

   10. wovor * sich * du * ekeln * ?

   11. wann * sich * anziehen * du * ?

   12. rasieren * wie * dein * sich * oft * Vater * ?
       

5. Übersetze ins Deutsche.

1. Deine gepunkte Bluse ___________________ (podoba mi się).

2. Die Kinder ___________________________ (bawią się) auf dem Spielplatz.

3. Wie ___________________________ (nazywa się) dieses Mädchen?

4. Worüber _________________________ (śmiejesz się) du?

5. Mein Sohn ________________________ (uczy się) zu Hause.

6. Ihr ______________________________ (siadacie) auf die Stühle.

7. Der Unterricht ______________________ (kończy się) in 25 Minuten.

Odmiana przymiotnika polega na tym, że do formy podstawowej dodajemy odpowiednią końcówkę. Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby i przypadki według poniższych wzorów.

1. Odmiana przymiotnika po rodzajniku określonym

W tej odmianie mamy do zapamiętania tylko dwie możliwości, ponieważ przymiotniki przyjmują albo końcówkę -e, albo -en (najczęściej). Ta tabelka ma ścisły związek z odmianą rodzajnika określonego, dlatego końcówka -en w liczbie pojedynczej pojawia się, gdy rodzajnik ma inną formę niż w mianowniku (np. w bierniku der wymienia się na den, więc przymiotnik będzie miał końcówkę – en). Ponadto końcówkę -en dodamy zawsze w liczbie mnogiej. We wszystkich pozostałych przypadkach do przymiotnika musimy dodać -e.

Według powyższego zwrotu odmieniają się przymiotniki, które używamy po zaimkach wskazujących (dieser, diese, dieses itd.) oraz w liczbie mnogiej po zaimkach dzierżawczych (meine, deine, ihre itd.), alle, beide, solche i przeczeniu keine w liczbie mnogiej.

np.: der große Schrank, die braune Kommode, das breite Fenster, der schönen Frau, des klugen Mädchens, dieser schnelle Junge, meine neuen Schuhe, alle guten Studenten, keine hohen Häuser

2. Odmiana przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym

Przymiotniki po rodzajniku nieokreślonym przyjmują w mianowniku liczby pojedynczej końcówki, które wyraźnie wskazują rodzaj rzeczownika, np. ein alter Mann (bo der Mann), eine junge Frau (bo die Frau), ein kleines Kind (bo das Kind). W bierniku końcówki są takie same jak w mianowniku za wyjątkiem rodzaju męskiego – einen großen Tisch. W celowniku jest tylko końcówka -en. Odmiana w liczbie mnogiej odpowiada odmianie rodzajnika określonego w liczbie mnogiej.

W ten sposób odmieniają się też przymiotniki po zaimkach dzierżawczych i przeczeniu kein/keine w liczbie pojedynczej.

3. Odmiana przymiotnika bez rodzajnika

Przymiotniki otrzymują końcówki takie same jak rodzajniki określone, z wyjątkiem dopełniacza liczby pojedynczej rodzaju męskiego i nijakiego, w którym przymiotnik ma końcówkę -en.

Ta odmiana stosowana jest najrzadziej. Przymiotniki bez rodzajników występują m. in.:

• w nagłówkach listów – Lieber Hans! Sehr geehrte Frau Müller!

• po liczebnikach głównych – zwei alte Frauen, drei brave Kinder

• po zaimku wessen – Wessen neuer Mantel hängt an dem Haken?

• po viel(e), wenig(e), etwas, nichts, mehr, manch(e), solch- – nichts/etwas Interessantes

• po imnionach i nazwiskach

4. Uwagi

Każdy, kto już jakiś czas uczy się niemieckiego zauważył, że od reguł istnieją wyjątki. Nie inaczej jest z odmianą przymiotników.

• przymiotniki zakończone na -el lub -er tracą -e w czasie odmiany, np.:

dunkel | ein dunkler Raum – ciemne pomieszczenie, teuer | das teure Hemd – droga koszula

• w przymiotniku hoch (wysoki) ch zamienia się na h

Das Haus ist hoch. – Dom jest wysoki. Das ist ein hohes Haus. – To jest wysoki dom.

• niektóre przymiotniki są nieodmienne. To wyrazy pochodzenia obcego, zakończone na -a. Najczęściej oznaczają one kolory, np: beige, creme, lila, olive, rosa.

ein lila Kleid – fioletowa sukienka, die rosa Blume – różowy kwiat

1. Adjektivdeklination nach dem bestimmten Artikel. Ergänze die fehlenden Endungen.

1. der vorsichtig… Fahrer, die hübsch… Frau, das reich… Land, die grün… Bäume, alle faul… Männer, diese lang… Frage, dieser deutsch… Schauspieler, meine nett… Freunde

2. Du siehst den bekannt… Regisseur, das hässlich… Gebäude, die klein… Schule, die grau… Wolken, diesen modern… Bahnhof, beide lustig… Kinder

3. Ihr sprecht mit dem neu… Mitschüler, mit der freundlich… Mitschülerin, mit dem nervös… Kind, mit den traurig… Männern, mit euren verrückt… Freunden

4. Wir bleiben zu Hause trotz des warm… Wetters, des sonnig… Tages, der herrlich… Tage, des wichtig… Treffens mit unserem Chef.

2. Adjektivdeklination nach dem unbestimmten Artikel. Ergänze die fehlenden Endungen.

1. Ich sehe einen muskulös… Mann, eine elegant… Frau, ein bunt… Haus, schmutzig… Schuhe, keinen schwarz… Roller, keine weiß… Katze, mein kariert… Hemd, dein dick… Pulli.

2. Das ist ein billig… Kuli, eine altmodisch… Lampe, ein bequem… Sofa, eine höflich… Verkäuferin, ein lang… Tisch, ein luxuriös… Hotel und das sind interessant… Bücher.

3. Sie fahren mit einem langsam… Wagen, mit einer schnell… Zug, mit einem sportlich… Auto und mit alt… Fahrrädern, mit einer überfüllt… Straßenbahn, mit einem erfahren… Fahrer

4. Die Bücher eines klug… Schülers, einer jung… Studentin, eines fünfjährig… Kind, klein… Schülerinnen; die Kosten einer exotisch… Reise, das Rauchen filterlos… Zigaretten.

3. Adjektivdeklination ohne Artikel. Ergänze die fehlenden Endungen.

1. Einen Brief beginnt man z. B. Lieb… Opa!, Lieb… Oma!, Lieb… Kind!, Lieb… Hans!, Lieb… Eltern!, Sehr geehrt… Frau Müller! Sehr geehrt… Professor Müller!, Sehr geehrt… Damen!

2. Auf dem Teller liegen: frisch… Brötchen, knusprig… Brot, schweizerisch… Käse, polnisch… Wurst, lecker… Quark, gelb… Tomaten, grün… Salat, weich… Butter, gekocht… Eier.

3. Mit freundlich… Gruß, mit freundlich… Grüßen, mit kalt… und heiß… Wasser, mit süß… Sahne, aus rein… Gold, aus echt… Leder, am dritt… Mai, mit brav… Kindern

4. etwas Gut…, nichts Gefährlich…, wessen alt… Uhr, bei besser… Wetter, viele arm… Leute, ein paar kreativ… Bilder, wenige günstig… Angebote, nichts Interessant…, etwas Wertvoll…

4. Übersetze ins Deutsche.

   1. Moja ciocia kupuje różowe i beżowe kwiaty.

   2. Nico nosi ciemny sweter, modne jeansy, kolorowe skarpetki oraz wygodne buty.

   3. Czy twój dom jest wysoki? Tak, mieszkam w wysokim i jasnym domu.

   4. Życzę Ci wszystkiego najlepszego z okazji twoich urodzin!

Czasowniki złożone można podzielić na dwie grupy – czasowniki rozdzielnie złożone (trennbare Verben) oraz czasowniki nierozdzielnie złożone (untrennbare Verben). Koniugacja czasowników rozdzielnie złożonych polega na tym, że odmieniamy czasownik podstawowy, a prefiks oddzielamy od czasownika, a następnie przenosimy go na koniec. Zobaczmy to na przykładzie czasownika zumachen (zamykać), który składa się z prefiksu „zu-” i czasownika machen. 

Tak jak w przypadku czasowników nierozdzielnie złożonych dodanie przedrostków zmienia znaczenie czasowników podstawowych, np.: 

• laden (ładować), einladen (zapraszać) 

• ziehen (ciągnąć), sich ausziehen (rozbierać się) 

• fangen (łapać), anfangen (zaczynać)

Czasowniki, które będą posiadały poniższe przedrostki zawsze będą rozdzielnie złożone:

• auf-, np. aufräumen (sprzątać), aufstehen (wstawać), aufmachen (otwierać)

• an-, np. anfangen (zaczynać), anbieten (proponować), sich anpassen (dostosowywać się)

• ab-, np. abholen (odbierać), abfahren (odjeżdżać), abschreiben (przepisywać)

• aus-, np. ausgehen (wychodzić), ausschalten (wyłączać), ausschlafen (wyspać się) 

• ein-, np. einkaufen (robić zakupy), einschlafen (zasypiać), einladen (zapraszać)

• bei-, np. beibringen (wpajać), beitragen (przyczyniać się), beitreten (przystąpić, wstąpić) 

• fort-, np. fortsetzen (kontynuować), fortbilden (dokształcać się)

• fest-, np. feststellen (stwierdzać) 

• her-, np. herstellen (produkować)

• hin-, np. hinfallen (upaść)

• mit-, np. mitnehmen (zabierać ze sobą), mitkommen (towarzyszyć, iść razem), mitarbeiten (współpracować)

• los-, np. losfahren (wyjeżdżać), losgehen (ruszać w drogę), losbinden (odwiązywać)

• vor-, np. vorlesen (czytać na głos), vorschlagen (proponować), vorhaben (mieć zamiar)

• weg-, np. wegfahren (wyjeżdżać), weglaufen (uciekać), wegwerfen (wyrzucać) 

• nach-, nachahmen (naśladować), nachgehen (iść za kimś) nachfolgen (następować po) 

• zu-, np. zumachen (zamykać), zuhören (przysłuchiwać się, słuchać kogoś), zustimmen (zgadzać się) 

• zurück-, np. zurückkommen (wracać), zurückgeben (zwracać), zurückfahren (jechać z powrotem) 

• zusammen-, np. zusammenkommen (zbierać się), zusammenbleiben (pozostać razem)

Pozostałe przedrostki, rzadziej używane, które tworzą czasowniki rozdzielnie złożone

• teil-, np. teilnehmen (brać udział) 

• fern-, np. fernsehen (oglądać telewizję) 

• statt-, np. stattfinden (odbywać się) 

• dar-, np. darstellen (przedstawiać, obrazować) 

• nieder-, np. niederschlagen (powalić na ziemię, stłumić, umożyć)

W zdaniach pobocznych przedrostki nie oddzielają się od czasownika.

Ich habe gehört, dass er Marie nicht einlädt. – Słyszałem/słyszałam, że nie zaprosi Marie.

Weißt du, um wie viel Uhr der Zug abfährt? – Czy wiesz, o której godzinie odjeżdża pociąg?

Es ist schade, dass ihr selten aufräumt. – Szkoda, że rzadko sprzątacie.

Do czasowników złożonych zalicza się też czasowniki zbudowane z dwóch czasowników. Zgodnie z nowymi zasadami ortografii niemieckiej zapisujemy je osobno. Pierwszy czasownik zachowuje się tak jak przedrostek, dlatego odmianie ulega tylko drugi czasownik z pary.

• kennen lernen (poznawać)

• spazieren gehenn (spacerować)

• stehen bleiben (zatrzymać się, zostać)

• sitzen bleiben (powtarzać klasę, pot. kiblować)

np.: Ich lerne gern deine Freunde kennen. – Chętnie poznam twoich przyjaciół.

1. Unterstreiche trennbare Verben. Konjugiere 3 von ihnen.

wegwerfen, erfinden, einsteigen, verbessern, teilnehmen, vorhaben, aussteigen, gewinnen, abholen, zumachen, anrufen, empfehlen, besuchen, aufräumen, schwimmen, entdecken, mitnehmen, kennen lernen, herstellen, erfahren, zerfallen, ausgehen, fortsetzen, zurückkommen, reparieren, vorlesen

2. Verbinde und übersetze die Verben ins Polnische. Was bedeuten laden, finden, sehen, rufen und ziehen?

3. Konjugiere die Verben und ergänze die Lücken.

1. Er ___________ am Bahnhof in den Zug _____ (einsteigen)

2. Ich _______ an dem Tauchkurs________, denn ich ________ gern. (teilnehmen/schwimmen)

3. Zuerst _________ sie das Fenster ________ und dann die Tür _____. (zumachen/aufmachen)

4. ____________ Sie oft Geld auf Ihr Konto _____ ? (einzahlen)

5. Meine Freundin __________ heute ausgezeichnet __________. (aussehen)

6. Du __________einen Kredit ________, denn du _______mehr Geld. (aufnehmen/brauchen)

7. _________ du ______, wenn du eine Ratte im Keller ________? (weglaufen/sehen)

8. Immer wenn das Wetter schön ________, _______ ich ___________. (sein/ spazieren gehen)

W języku niemieckim występują czasowniki proste i złożone, które składają się z przedrostków (inaczej nazywany prefiksem; stoi zawsze na początku słowa) oraz czasowników. Rozróżniamy czasowniki nierozdzielnie złożone (untrennbare Verben), a także czasowniki rozdzielnie złożone (trennbare Verben). Czasowniki nierozdzielnie złożone odmieniają się tak jak czasowniki proste. Przedrostek jest „przyklejony” do czasownika. Do cech charakterystycznych tych czasowników należy ponadto akcent, który pada na sylabę następującą po przedrostku.

Z łatwością odróżnimy czasowniki nierozdzielne od rozdzielnych, jeśli zapamiętamy poniższą listę przedrostków:

• be- beschreiben (opisywać), beantworten (odpowiadać na), bedeuten (znaczyć)

• ge- gefallen (podobać się), gehören (należeć), gebrauchen (używać)

• emp- empfehlen (polecać), empfinden (odczuwać), empfangen (odbierać np. listy)

• ent- entstehen (powstawać), entdecken (odkrywać), enttäuschen (rozczarować)

• er- erzählen (opowiadać), erklären (wyjaśniać), eröffnen (otwierać np. konto)

• miss- missbrauchen (nadużywać), misslingen (nie powieść się)

• zer- zerstören (zniszczyć), zertreten (zadeptać), zerreißen (podrzeć)

• ver- verschlafen (przespać), verkaufen (sprzedawać), versuchen (próbować)

• des- desaktivieren (dezaktywować), desorganisieren (dezorganizować)

Czasami czasowniki mają dwa prefiksy, z których pierwszy należy do grupy nierozdzielnych, a drugi do rozdzielnych. Takie czasowniki będą nierozdzielnie złożone (untrennbar + trennbar = untrennbar), np. verabschieden (pożegnać), bevorzugen (preferować, woleć), beeindrucken (wywierać wrażenie).

Dodanie przedrostków do czasowników często (lecz nie zawsze) diametralnie zmienia ich znaczenie np.:

• suchen (szukać) i besuchen (uczęszczać, odwiedzać)

• kommen (pochodzić) i bekommen (otrzymywać)

• stehen (stać) i verstehen (rozumieć)

Często trudno jest jednoznacznie wypowiedzieć się na temat znaczenia przedrostków, ponieważ nie występują jako samodzielne wyrazy, zazwyczaj spełniają jedynie funkcje gramatyczną i używamy ich po prostu do tworzenia nowych słów. Warto jednak zapamiętać, że:

• przedrostek „zer” oznacza zniszczenie na różne sposoby np. zerbeißen (rozgryźć), zerkochen (rozgotować), zerbrechen (stłuc się)

• przedrostek „miss” neguje znaczenie czasownika bez przedrostka np. missverstehen (źle zrozumieć), missachten (gardzić)

• prefiks „ver” będzie sygnalizował jakiś proces np. verarbeiten (przerabiać, uporać się)

• prefiks „ent” oznacza w pewnym sensie początek czegoś np. entzünden (rozpalać), ale również z jego pomocą powstają czasowniki o znaczeniu ‘odbierać coś, co posiadamy’ np. einen Führerschein entziehen – odebrać/cofnąć prawo jazdy.

1. Unterstreiche untrennbare Verben.

eröffnen * abheben * weglaufen * beantworten * entziehen * verstehen * misslingen besuchen * fernsehen * aufstehen * zertreten * empfehlen * fehlen * mitnehmen * entzünden

2. Verbinde und übersetze die Verben ins Polnische.

* Was bedeuten fehlen, suchen, hören, zählen und fallen ohne Präfixe?

3. Konjugiere die Verben und ergänze die Lücken.

1. Ich gehe in die Bank, denn ich möchte ein neues Konto _______________. (eröffnen)

2. Meine Freunde ____________ eine Sprachschule und lernen Fremdsprachen. (besuchen)

3. ____________ man viel Wasser, wenn man eine Dusche nimmt? (verbrauchen)

4. Warum ___________ du ________ immer? (sich verspäten)

5. Was _____________ diesen Satz? (bedeuten)

6. Ihr müsst alle Fragen im Unterricht _______________ . (beantworten)

7. _________ dir diese Tasche? Nein, sie __________ dieser Frau. (gehören x2)

8. Der Kellner _______________ uns einen Apfelkuchen mit Schlagsahne. (empfehlen)

9. Die Lehrerin ______________ den Schülern die grammatischen Regeln. (erklären)

10. Wir ________________ , die Ausländer zu ________________ . (versuchen, verstehen)

Zdania ze spójnikami obwohl i trotzdem to zdania przyzwalające, które odpowiadają na pytanie mimo czego?. Obwohl oznacza mimo że lub chociaż, natomiast trotzdem oznacza mimo to.

Spójnik obwohl wymusza szyk końcowy, dlatego musimy pamiętać o przeniesieniu orzeczenia na koniec zdania. W zdaniach oznajmujących ten spójnik może pojawić się zarówno na początku jak i w środku zdania. Jeśli rozpoczynamy zdanie od obwohl druga część zdania zaczyna się od czasownika.

Obwohl es kalt und regnerisch ist, gehe ich spazieren.

Mimo że/chociaż jest zimno i deszczowo, idę na spacer.

Ich gehe spazeiren, obwohl es kalt und regnerisch ist.

Idę na spacer, mimo że/chociaż jest zimno i deszczowo.

Obwohl ich nicht viele Freunde habe, fühle ich mich nicht einsam.

Mimo że/chociaż nie mam dużo przyjaciół, nie czuję się samotny/samotna.

Ich fühle mich nicht einsam, obwohl ich nicht viele Freunde habe,

Nie czuję się samotny/samotna, mimo że nie mam dużo przyjaciół.

W zdaniach z trotzdem mamy do czynienia z szykiem przestawnym, dlatego czasownik znajduje się na drugim miejscu. Spójnik trotzdem zawsze występuje w środku zdania, następnie stawiamy orzeczenie, podmiot i pozostałe słowa.

Jürgen hat keine Lust, trotzdem arbeitet er.

Jürgen nie ma ochoty, mimo to pracuje.

Sie arbeiten zehn Stunden pro Tag, trotzdem verdienen sie wenig.

Pracują dziesięć godzin dziennie, mimo to zarabiają mało.

Obwohl i trotzdem czasami możemy stosować zamiennie, o ile zdania zachowają sens.

Sie arbeiten zehn Stunden pro Tag, trotzdem verdienen sie wenig.

Pracują dziesięć godzin dziennie, mimo to zarabiają mało.

Obwohl sie zehn Stunden pro Tag arbeiten, verdienen sie wenig.

Mimo że pracują dziesięć godzin w tygodniu, zarabiają mało.

1. Ergänze die Sätze.

   1. Heute Abend komme ich zur Party, _____ ich keine Zeit habe.

   2. Das Buch war unspannend, _____ habe ich es zu Ende gelesen.

   3. ______ sie Alergie gegen Pflanzen hat, kauft sie oft Blumen.

   4. Ich bin müde, ______ muss ich noch 4 Stunden arbeiten.

   5. Es ist windig und kühl, _____ spielt ihr Volleyball im Garten.

2. Bilde die Sätze mit obwohl oder trotzdem.

   6. Ich bin schläfrig, …

   7. Er geht in die Schule, …

   8. Sie soll eine Diät halten, …

   9. Frau Müller hat Kopfschmerzen, …

   10. Wir sparen Geld, …

N-Deklination polega na tym, że oprócz odmiany rodzajnika musimy pamiętać o dodaniu końcówki -n bądź -en do rzeczownika w bierniku, celowniku i dopełniaczu. W mianowniku liczby pojedynczej wyraz pozostaje niezmienny. Oprócz tego charakterystyczne dla tych rzeczowników jest to, że w liczbie mnogiej we wszystkich przypadkach będą miały końcówkę -n lub -en.

Do tej grupy zalicza się niektóre rzeczowniki rodzaju MĘSKIEGO!

• nazwy zwierząt zakończone na -e np.: der Löwe (lewa), der Affe (małpa), der Rabe (kruk)

• nazwy osób zakończone na -e np.: der Zeuge (świadek), der Junge (chłopak), der Kunde (klient)

• nazwy narodowości zakończone na -e np.: der Pole (Polak), der Deutsche (Niemiec)

• rzeczowniki pochodzenia obcego (akcent pada na ostatnią sylabę):

  • rzeczowniki z końcówką -ent np: der Produzent (producent), der Student (student), der Präsident (prezydent) (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -ant np: der Liferant (dostawca), der Praktikant (praktykant) (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -ist np: der Journalist (dziennikarz), der Polizist (policjant) (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -at np: der Demokrat (demokrata), Soldat (żołnierz) (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -et np. der Planet (planeta) (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -ad np: der Kamerad (kolega), (dochodzi końcówka -en)

  • rzeczowniki z końcówką -oge np: der Psychologe (psycholog), der Pädagoge (pedagog)

  • inne np.: Architekt (architekt), Astronaut (astronauta), Chirurg (chirurg), Fotograf (fotograf), Katholik (katolik), Idiot (idiota), Pilot (pilot).

• Pozostałe słowa:

Mensch (człowiek), Bär (niedźwiedź), Held (bohater), Nachbar (sąsiad), Bauer (rolnik), Herr (pan)

• niektóre rzeczowniki zakończone na -e np.: der Name (nazwisko), der Gedanke (myśl), der Wille (wola), der Glaube (wiara, przekonanie) + das Herz (serce) otrzymują w dopełniaczu końcówkę -(e)ns.

1. Ergänze die fehlenden Endungen. Manchmal musst du nur einen Strich zeichnen.

1. Im Zoo habe ich ein… Zebra, ein… Affe…, ein… Giraffe… und ein… Löwe… gesehen.
2. Die Verkäuferin spricht mit ein… Kunde…, ein… Pole…, ein… Mädchen… und ein… Kundin.
3. Kennen Sie dies… Herr…, dies… Studentin… (Pl.), dies… Student, dies… Student… (Pl.).
4. Ich finde, dass meine Tante immer mit de… Herz… denkt. Hast du auch ein… groß… Herz…?
5. Der Name des Zeuge… ist mir nicht bekannt. Weißt du, wie dies… Mensch… heißt?

2. Antworte auf die Fragen.

1. Mit wem unterhält der Professor? (der Dozent)
2. Wen untersucht der Arzt? (der Patient)
3. Wem hilfst du bei den Hausaufgaben? (der Junge)
4. Wessen Buch ist das? (der ausländische Kollege)
5. Wer kauft Tageszeitungen am Kiosk? (der Mensch)

Czasowniki „haben” (mieć) i „sein” (być) są jednymi z najważniejszych słów w języku niemieckim. Odmieniają się nieregularnie zarówno w czasie teraźniejszym, jak i w czasie przeszłym. Ich odmiany trzeba nauczyć się na pamięć.

Najpierw przypomnijmy sobie jak wygląda odmiana czasownika „haben” w czasie teraźniejszym (Präsens). Nietypowe formy występują dla drugiej i trzeciej osoby liczby pojedynczej (znika literka – b).

Zapamiętanie tej odmiany ułatwia to, że w liczbie pojedynczej pierwsza i ostatnia osoba jest taka sama (hatte). Również w liczbie mnogiej będzie ta sama forma (hatten) dla pierwszej i trzeciej osoby.

Hatten wir vorgestern Freitag? – Czy przedwczoraj mieliśmy piątek?

Ihr hattet viel Glück – Mieliście dużo szczęścia.

Du hattest gestern viel zu tun. – Wczoraj miałeś wiele do zrobienia.

W tych zdaniach czasownik „haben” pełni rolę czasownika głównego, który łączy się z biernikiem (Akkusativ).

Jeśli chodzi o odmianę czasownika „sein” w czasie teraźniejszym (Präsens), to brzmi ona tak: Jak zwykle formy powtarzają się dla pierwszej i trzeciej osoby liczby mnogiej.

Ich bin mit meiner Arbeit zufrieden. – Jestem zadowolony/a ze swojej pracy.

Du bist müde nach dem Unterricht. – Jesteś zmęczony/a po lekcji.

Ihr seid nicht apathisch, sondern energisch. – Nie jesteście apatyczni, lecz energiczni.

Odmiana tego czasownika w czasie przeszłym prostym (Imperfekt) również jest nieregularna. Zapamiętanie tej odmiany będzie łatwiejsze, jeśli zauważymy podobieństwa. W liczbie pojedynczej pierwsza i ostatnia osoba jest taka sama (war). Również w liczbie mnogiej będzie ta sama forma (waren) dla pierwszej i trzeciej osoby.

Sie waren vor zwei Tagen im Krankenhaus. – Oni byli/one były dwa dni temu w szpitalu.

Ich war am Mittwoch zu Hause. – W środę byłem/byłam w domu.

Warst du nervös? – Czy byłeś/byłaś nerwowy/a?

1. Haben oder sein? Wähle das richtige Verb und ergänze. (Präsens)

1. Der Chef ………………… leider zu wenig Geduld.

2. Wo ………………… du?

3. Sie ………………… Ärztin von Beruf.

4. Jürgen ………………… sehr freundlich.

5. Er ………………… ein schönes Haus und drei Autos.

2. Hatten oder waren? Wähle das richtige Verb und ergänze. (Imperfekt)

1. ………………… du gestern viele Pflichten?

2. Meine Mutter ………………… erschöpft.

3. ………………… ihr schläfrig oder wach?

4. Wir ………………… kein Pech, denn wir sind Glückspilze.

5. Unsere Tante ………………… in den Sommerferien in der Schweiz.

1. Przymiotniki i przysłówki mają trzy stopnie:

• stopień równy (Positiv)

• stopień wyższy (Komparativ)

• stopień najwyższy (Superlativ)

2. Stopień równy to forma podstawowa przymiotnika lub przysłówka. To właśnie w tej postaci wyraz pojawi się w słowniku. schnell (szybko, szybki), gern (chętnie), hoch (wysoki, wysoko)

W zdaniach z takimi przymiotnikami i przysłówkami używamy konstrukcji genauso… wie (tak samo jak…), so… wie… (tak jak…).

Mein Bruder ist genauso begabt wie ich. – Mój brat jest tak samo utalentowany jak ja.

Ich bin so groß wie meine Freundin. – Jestem tak samo wysoki jak moja przyjaciółka.

3. Stopień wyższy tworzymy poprzez dodanie przyrostka – er do przymiotnika w stopniu równym. Jeśli słowo kończy się na -e, to dodajemy tylko -r.

klein (mały) – klein + er = kleiner (mniejszy)

billig (tani) – billig + er = billiger (tańszy)

schnell (szybki) – schnell + er = schneller (szybszy)

müde (zmęczony) – müde + r = müder (bardziej zmęczony)

Jeśli przymiotnik lub przysłówek jest jednosylabowy i zawiera a, o lub u, to w stopniu wyższym i najwyższym pojawi się przegłos.

jung (młody) – jung + ü + er = jünger (młodszy),

alt (stary) – alt + ä + er = älter (starszy)

groß (duży) – groß + ö + er = größer (większy)

W tych przymiotnikach zawsze będzie umlaut: alt, arm, hart, kalt, krank, lang, nah, scharf, schwach, stark, warm, groß, hoch, dumm, jung, klug, kurz.

W tych przymiotnikach dopuszczalne są formy z i bez umlautu: gesund, blass, glatt, karg, nass, schmal, fromm, rot.

Jeśli przymiotnik lub przysłówek zakończony jest na -el, to w stopniu wyższym „-e” znika. W stopniu najwyższym -e powraca.

dunkel (ciemny) – dunkel + er = dunkler (ciemniejszy) – am dunkelsten (najciemniejszy)

Jeżeli przymiotnik kończy się na „-er” i przed tym „-er” jest samogłoska (a,e,i,o,u), to w stopniu wyższym również usuwamy „e” i ponownie wraca ono w stopniu najwyższym.

teuer (drogi) – teuer + er = teurer (droższy) – am teuersten (najdroższy)

lecker (smaczny) – leckerer (smaczniejszy) – am leckersten (najsmaczniejszy)

Do porównań służy als (niż).

Mein Bruder ist begabter als ich. – Mój brat jest bardziej utalentowany niż ja.

Ich bin größer als meine Freundin. – Jestem wyższy niż moja przyjaciółka.

4. Stopień najwyższy tworzy się na dwa sposoby.

Pierwsza forma powstanie, gdy do przymiotnika w stopniu równym dodamy -(e)sten i am. „-e” dodajemy, gdy przymiotnik kończy się na -d, -t, -z, -ß (wyjątek groß), -ss. W takiej postaci przymiotnik stoi na końcu zdania i nie ulega odmianie.

schön (ładny) – am + schön + sten = am schönsten (najładniejszy)

wild (dziki) – am + wild + esten = am wildesten (najdzikszy)

Mein Bruder ist am begabtesten. – Mój brat jest najzdolnieszy.

Meine Schwester ist am größten. – Moja siostra jest najwyższa.

Drugi sposób jest niezbędny, gdy po przymiotniku występuje rzeczownik. Przymiotnik tworzymy wtedy poprzez dodanie przyrostka -st lub -est do stopnia równego. Przymiotnik w stopniu najwyższym występuje w tej postaci z rodzajnikiem określonym. W porównaniach stosujemy von.

Das ist die begabteste Schülerin. – To jest najbardziej utalentowana uczennica.

Er ist der schnellste Mensch. – On jest najszybszym człowiekiem.

5. Stopniowanie nieregularne

gern (chętnie) – lieber (chętniej) – am liebsten (najchętniej)

viel (dużo) – mehr (więcej) – am meisten (najwięcej)

gut (dobry, dobrze) – besser (lepszy, lepiej) – am besten (najlepszy, najlepiej)

hoch (wysoki, wysoko) – höher (wyższy, wyżej) – am höchsten (najwyższy, najwyżej)

nah (blisko, bliski) – näher (bliżej, bliższy) – am nächsten (najbliżej, najbliższy)

1. Ergänze die Tabelle.

2. Antworte auf die Fragen.

1. Ist die Straßenbahn langsamer als der Roller?

2. Was ist bequemer? Ein Stuhl oder ein Sessel?

3. Was ist der höchste Berg Europas?

4. Was machst du am liebsten?

5. Wo kaufst du am öftesten?

6. Wie heißt der längste Fluss in Polen?

7. Wann ist es am kältesten/am wärmsten?

8. Ist der Tisch kürzer oder länger als der Schreibtisch?

9. Ist das Wetter so schlecht wie gestern?

10. Bist du genauso sportlich wie Robert Lewandowski?

3. Übersetze die Sätze ins Deutsche.

1. Potrafię śpiewać głośniej niż ty.

2. To była najchłodniejsza zima od wielu lat.

3. Jestem o rok młodszy od mojego brata.

4. Niech pani mówi ciszej, ponieważ mój syn śpi.

5. Jesienią wcześniej robi się ciemno.

6. Mój kolega z klasy jest pilniejszy ode mnie.

7. Kraków jest mniejszym miastem niż Warszawa.

8. Mieszkam w najwyższym domu w okolicy.

9. Ona kupuje najdroższe, ale też najładniejsze futro.

10. To jest najszybszy i najnowocześniejszy samochód.

Präteritum jest jednym z trzech czasów przeszłych, który jest przede wszystkim używany w relacjach, opowiadaniach, sprawozdaniach lub w bajkach dla dzieci. W związku z tym nazywa się go również „Erzähltempus” (gdzie erzählen oznacza opowiadać, a Tempus czas). Wydarzenia, które wyrażamy w tym czasie nie mają związku z teraźniejszością.

Präteritum częściej pojawia się w języku pisanym niż mówionym. Jednak w rozmowach używa się tego czasu przy czasownikach posiłkowych haben, sein (patrz Buch 4, S. 95) i werden, ale też przy wissen, denken oraz czasownikach modalnych (patrz Buch 4, S. 108).

2020 haben wir zwei Autos gehabt. ► 2020 hatten wir zwei Autos.

W 2020 mieliśmy dwa samochody.

Ich bin letzten Monat in Kroatien gewesen. ► Ich war letzten Monat in Kroatien.

Byłem w zeszłym miesiącu w Chorwacji.

W szwajcarskiej odmianie języka niemieckiego nie spotkamy się z czasem Präteritum, ponieważ Szwajcarzy używają Perfektu (czas przeszły złożony). Präteritum jest znacznie popularniejszy na północy Niemiec niż na południu.

Jeśli chcemy utworzyć formę czasownika regularnego w czasie Präteritum potrzebujemy trzech elementów ► czasownika, z którego usunęliśmy końcówkę -en, przyrostka -t- oraz odpowiedniej końcówki. Formy 1. i 3. osoby liczby pojedynczej są takie same.

Porównajmy odmianę czasownika fragen w czasie teraźniejszym i w czasie przeszłym.

Jeśli temat czasownika (ta część, która pozostała po odrzuceniu -en) kończy się na -t, -d, -ffn, -chn, -tm, to dodaje się dodatkowe -e, aby ułatwić wymowę.

Form tzw. czasowników mieszanych trzeba nauczyć się na pamięć. W przypadku tych czasowników również będziemy dodawać -t- oraz odpowiednie końcówki osobowe, ale również zmienią się niektóre litery. Do tej grupy należą m. in. czasowniki modalne oraz:

Form czasowników mocnych również musimy nauczyć się na pamięć, ponieważ w ich tematach zachodzą różne zmiany. Poza tym czasownik w 1. i 3. osobie liczby pojedynczej nie ma końcówki. Poniżej kilka przykładów takich czasowników.

Porównajmy odmianę czasownika gehen w czasie teraźniejszym i w czasie przeszłym.

1. Schreibe diese Sätze im Präteritum.

1. Ich bin hungrig und habe Durst.

2. Ich frühstücke ein Schinkenbrot mit Tomaten und Salat und trinke eine Tasse Kaffee.

3. Nico steht um 8 Uhr auf, dann nimmt er eine Dusche und rasiert sich.

4. Wo und mit wem verbringst du deinen Urlaub?

5. Fährst du nach Bremen oder bleibst du zu Hause?

6. Ihr kauft ein paar Flaschen Wein und organisiert eine Party.

7. Am Freitag bestellen wir eine große Pizza mit Knoblauchsoße

2. Erzähle, was du am Wochenende machtest (7-10 Sätze).

3. Erzähle, was du als Kind jeden Tag machtest? (7-10 Sätze).

Jeśli wpiszemy do słownika wyraz kiedy, natrafimy na trzy słowa: wann, wenn, als, które niestety nie są synonimami. Spójników wenn i als można używać na początku lub w środku. Po wenn/als zawsze zastosujemy szyk końcowy. Oznacza to, że orzeczenie (czyli czasownik w formie osobowej) musi znaleźć się na końcu zdania.