JapońskiJapońskie formy grzecznościowe

Język japoński (jap.日本語 nihongo lub nippongo) jest to język używany przez około 130 mln mieszkańców Japonii oraz japońskich emigrantów na wszystkich kontynentach. Jeśli chodzi o używalność, to zajmuje on 9 miejsce na świecie. Nie należy on do żadnej grupy językowej. Posiada dwa sylabariusze – hiraganę i katakanę oraz znaki kanji. Najstarsze japońskie teksty pochodzą z V i VI wieku, jednak są to głównie nazwy własne, niewiele mówiące o języku. Jeżeli zaś chodzi o dłuższe, dokładniejsze teksty, to pochodzą one z VIII wieku. Szyk wyrazów SOV – podmiot-dopełnienie-orzeczenie. Największy wpływ na język japoński miał język chiński, bowiem ilość słownictwa pochodząca z chińskiego jest porównywalna z ilością słownictwa rdzennie japońskiego. Jednak nie tylko język chiński przyczynił się do zmian. Wiele słów w języku japońskim zapożyczonych jest z takich języków jak: angielski, niemiecki, portugalski, holenderski i francuski. Język japoński posiada wiele utartych zwrotów grzecznościowych, który używa się w zależności od danej sytuacji. Oznacza to, że mimo iż np. dwa słowa oznaczają to samo i pokazują szacunek do drugiej osoby, niekoniecznie będą użyte w dwóch różnych sytuacjach.

Wypowiedź japońska dysponuje wykształconymi, solidnymi leksykalnymi i morfologicznymi formami, które służą do wyrażania naszego stosunku do partnera. Stosowane są trzy punkty powiązania:

-mówca (wyłącznie jego strefa)

-partner (wyłącznie jego strefa)

-osoby, przez które się rozmawia albo piszę (wyłącznie ich strefa)

W języku japońskim ważne są formy służące wyrażeniu uprzejmości, respektu, adoracji wobec partnera rozmowy, w zależności od społecznego poziomu uczestników (czasem poziomy te mogą być fikcyjne). Rozkład tych form jest bardzo obszerny. Istniał już w dawnym języku japońskim, niektóre formy zmieniały się jednak w przeciągu całej historii Japonii wiele razy. Szczególnie od końca drugiej wojny światowej widać jednak mocne uproszczenia w tym temacie. Można wyróżnić dwa warianty:

-bezpośrednie wyrażanie respektu wobec partnera

-powściągliwość i skromność mówiącego jako wyrażenie respektu partnera.

W języku japońskich istnieje kilka stopni formalności. Keigo (jap.敬語) to japoński język zwrotów grzecznościowych. W innych języków jest o wiele mniej tego typu zwrotów i mają one mniejszy wpływ na gramatykę. Dotyczą zazwyczaj współrozmówcy (np. kiedy mówi Pan/Pani a nie Ty) a nie nas samych czy też osób trzecich. Język japoński dzieli się na nieformalny i formalny, zaś formalny dzieli się jeszcze na:

-neutralny (grzeczny) – teineigo (jap.丁寧語)

-skromny (modestywny) – kenjōgo (謙譲語)

-honoryfikatywny (wywyższający) – sonkeigo (尊敬語)

Mówiąc ściślej, w sytuacjach, w których np. w języku polskim użyłoby się zwrotów w trzeciej osobie, po japońsku użyje się któregoś z języka formalnego, zaś gdy po polsku użyłoby się zwrotów w drugiej osobie, to po japońsku użyje się języka formalnego neutralnego lub nieformalnego.

Sonkeigo i kenjōgo używa się wobec osoby stojącej na wyższym stanowisku, osoby starszej (pracownik wobec kierownika, student wobec profesora, sprzedawca wobec klienta). Teineigo natomiast używa się wobec partnera równego nam stopniem albo też wobec partnera, którego pozycja jest nam jeszcze nie znana. Poza tym używa się tej formy w przypadku wysoko postawionych, starszych osób wobec podwładnych i młodszy. W przypadku teineigo używa się formy -masu/-desu. Bardzo często zastępuje się te czasowniki w zdaniu, które są w końcowym orzeczeniu, równoważnikiem keigo. Takie specjalne równoważniki istnieją dla całej rzeszy czasowników. Poniższa tabela podaje najważniejsze z nich:

 

Obojętnie	Sonkeigo	Kenjōgo
-da	-deirassharu	-degozaru
suru	nasaru	itasu
kuru – przychodzić	irassharu	mairu – przyjść
iku – iść	irassharu, oideninaru	mairu
iu – mówić	ossharu	moushiageru
shiru – znać	gozonjida	zonjiru, zonjiageru
miru – widzieć	goranninaru	haikensuru
omou – myśleć	–	sonjiru
kiku – słuchać	–	ukagau, uketamawaru
miseru – pokazywać	–	garannisureru
taberu – jeść, nomu – pić	oagarininaru,meshiagaru	itadaku
ageru – dać	–	sashiageru
morau – dostać, kureru – dawać	kudasaru	itadaku
kariru – pożyczyć	–	haishakusuru
shinu – umierać	onakunarininaru	nakunaru
au – spotkać	–	omenikakaru

http://pl.wikipedia.org/wiki/Keigo