JapońskiJapońskie formy grzecznościowe

W języku japońskim (jap.日本語 nihongo lub nippongo) bardzo ważne są formy służące wyrażaniu szacunku, uprzejmości, respektu lub adoracji wobec naszego rozmówcy. Przez wiele lat zmieniały się one i obecnie występują w uproszczonej formie. Wyróżniamy dwa warianty:

-bezpośrednie wyrażanie respektu wobec partnera rozmowy

-powściągliwość i skromność mówiącego jako wyrażenie respektu wobec partnera rozmowy

Keigo (jap. 敬語) to japoński język zwrotów grzecznościowych, który dzieli się na język nieformalny i formalny. Z kolei język formalny dzieli się na:

1) teineigo (jap.丁寧語) – język neutralny (grzeczny)

2) kenjōgo (jap. 謙譲語) – język skromny (modestywny, uskromniający mówiącego)

3) sonkeigo (jap. 尊敬語) – język honoryfikatywny (wywyższający rozmówcę)

Oczywiście w innych językach również można się spotkać z czymś takim, natomiast jest to o wiele mniej wyraźne i ma mniejszy wpływ na gramatykę. Ponadto dotyczy głównie naszego rozmówcy, kiedy np. zwracamy się do niego „Pan/Pani”.

Sonkeigo i kenjōgo używane są wobec osób starszych lub o wyższym statusie społecznym, np. w relacji pracownik-pracodawca lub uczeń-nauczyciel. Teineigo natomiast zwykle używa się wobec osób równych nam pod względem statusu społecznego lub w sytuacji, kiedy ta pozycja jest jeszcze dla nas nieznana. Ma on formalny charakter i jest to język, który opanowuje się na początku nauki.

Poniżej znajduje się tabelka, w której możecie zobaczyć jak zmieniają się czasowniki w zależności od tego, czy są w języku sonkeigo czy kenjōgo.

czasownik obojętny	sonkeigo	kenjōgo	znaczenie
iku　 行く	irassharu　 いらっしゃる	mairu 参る	iść, jechać
miru　 見る	goranninaru 御覧になる	haikensuru 拝見する	widzieć, oglądać
taberu　 食べる	meshiagaru 召し上がる	itadaku 頂く	jeść

Takich przykładów jest bardzo dużo i zdarza się, że jedno słowo może mieć kilka wersji, w zależności od stopnia grzeczności. Niektóre z kolei czasowniki mogą występować np. w formie sonkeigo, a nie występować w formie kenjōgo.

Oprócz czasowników, rzeczowniki również mogą ulegać zmianom, tak więc poniżej znajdują się słowa wraz z ich grzeczniejszą wersją:

Człowiek: hito (jap. 人) – kata (jap. 方)

Jutro: ashita (jap. 明日) – myōnichi (jap. 明日)

Wczoraj kinō (jap. 昨日) – sakujitsu (jap. 昨日)

Zwróćcie uwagę, że przy dwóch powyższych słowach, zapis znakami nie zmienia się, a jedynie jego odczytanie. W przypadku rzeczowników często dodaje się jeszcze prefiksy:

1) o- (do rzeczowników pochodzących z języka japońskiego)

2) go- (do rzeczowników pochodzenia sinojapońskiego).

Niestety nie jest to stała reguła i zdarzają się wyjątki.

Warto również zapamiętać, że kiedy poruszamy temat rodziny drugiej osoby, należy używać odpowiednich słów, które będą ukazywać szacunek i grzeczność względem rozmówcy. Mówiąc w skrócie, innych słów używamy mówiąc o swoich bliskich, a innych w przypadku bliskich partnera rozmowy.

sonkeigo	kenjōgo	znaczenie
otōsan lub otōsama お父さん lub お父様	chichi 父	ojciec
okaasan lub okaasama お母さん lub お母様	haha 母	matka
ojiisan lub ojiisama お祖父さん lub お祖父様	sofu 祖父	dziadek
obaasan lub obaasama お祖母さん lub お祖母様	sobo 祖母	babcia
ojisan lub ojisama 小父さん lub 小父様	oji 小父	wujek
obasan lub obasama 小母さん lub 小母様	oba 小母	ciocia
goshujin lub goshijunsama ご主人 lub ご主人様	shujin 主人	mąż
okusan lub okusama 奥さん lub 奥様	tsuma 妻	żona
musukosan 息子さん	musuko 息子	syn
ojōsan lub ojōsama お嬢さん lub お嬢様	musume 娘	córka
oniisan lub oniisama お兄さん lub お兄様	ani 兄	starszy brat
otōtosan 弟さん	otōto 弟	młodszy brat
oneesan lub oneesama お姉さん lub お姉様	ane 姉	starsza siostra
imōtosan 妹さん	imōto 妹	młodsza siostra
okosan lub okosama お子さん lub お子様	kodomo 子供	dziecko
gokazoku ご家族	kazoku 家族	rodzina

autor: SANDRA JAWORSKA