NiemieckiDER DIE DAS – rodzajniki w języku niemieckim

W języku niemieckim wyróżniamy trzy rodzaj: rodzaj męski (z rodzajnikiem der), rodzaj żeński (z rodzajnikiem die), rodzaj nijaki (z rodzajnikiem das).

W języku niemieckim, tak jak i w języku polskim, możemy natknąć się na rzeczowniki, które mają tylko liczbę mnogą lub tylko liczbę pojedynczą.

► Rzeczowniki występujące wyłącznie w liczbie mnogiej to np.:

die Eltern (rodzice), die Leute (ludzie), die Geschwister (rodzeństwo), die Ferien (wakacje, ferie), die Möbel (meble), die Alpen (Alpy), die USA (Stany Zjednoczone Ameryki)

► Rzeczowniki, które występują tylko w liczbie pojedynczej to np.:

• rzeczowniki materiałowe – das Milch (mleko), der Käse (ser), das Holz (drewno)
• rzeczowniki zbiorowe – die Polizei (policja), das Obst (owoce), das Gemüse (warzywa)
• pojęcia abstrakcyjne – die Liebe (miłość), der Hunger (głód), das Wetter (pogoda)

Rodzaj rzeczownika w języku niemieckim nie zawsze pokrywa się z rodzajem w języku polskim, dlatego najlepiej uczyć się nowych rzeczowników od razu z właściwym rodzajnikiem określonym. Istnieje jednak kilka zasad, które mogą pomóc w ich zapamiętaniu. Niestety, jak to bywa, są też wyjątki od reguły.

 

RODZAJ MĘSKI DER

• rzeczowniki oznaczające istoty męskie (ludzie i zwierzęta)

der Mann (mężczyzna), der Junge (chłopak), der Kunde (klient), der Soldat (żołnierz), der Mechaniker (mechanik), der Pole (Polak) , der Hund (pies), der Affe (małpa), der Löwe (lew), der Hahn (kogut), aber das Kaninchen (królik)!!!

 

• nazwy pór roku

der Frühling (wiosna), der Sommer (lato), der Herbst (jesień), der Winter (zima)

 

• nazwy miesięcy

der Januar (styczeń), der Februar (luty), der März (marzec), der April (kwiecień)

 

• nazwy dni tygodnia

der Montag (poniedziałek), der Dienstag (wtorek), der Mittwoch (środa)

 

• nazwy pór dnia

der Morgen (rano), der Nachmittag (popołudnie), der Abend (wieczór), aber die Nacht (noc)!!!

 

• nazwy stron świata

der Osten (wschód), der Süden (południe), der Norden (północ), der Westen (zachód)

 

• rzeczowniki z końcówkami
  • -en der Garten (ogród), der Wagen (samochód)
  • -or der Professor (profesor), der Motor (silnik), aber das Labor (laboratorium)!!!
  • -ismus der Kapitalismus (kapitalizm), der Imperialismus (imperializm)
  • -ig der König (król), der Honig (miód)
  • -ing der Hering (śledź), der Fasching (karnawał)
  • -ling der Schmetterling (motyl), der Säugling (niemowlę)

 

• nazwy kilku państw

der Irak, der Iran, der Libanon (Liban), der Sudan

 

• rzeczowniki utworzone do czasowników, bez końcówek

der Lauf (bieg), der Sprung (skok), der Schlaf (sen)

 

• nazwy wiatrów

der Monsun, der Passat

 

• nazwy szczytów górskich i jezior

der Bodensee (Jezioro Bodeńskie), der Bajkal (Jezioro Bajkał), Der Mont Blanc, aber die Zugspitze!!!

 

• nazwy przypadków, trybów i stopni

der Nominativ (mianownik), der Imperativ (tryb rozkazujący), der Komparativ (stopień wyższy)

 

• nazwy marek samochodowych

der Opel, der Fiat

 

RZODZAJ ŻEŃSKI DIE

• rzeczowniki oznaczające istoty żeńskie (ludzie i zwierzęta)

die Frau (pani), die Kuh (krowa), die Ente (kaczka), die Polin (Polka), die Oma (babcia), die Schwester (siostra), die Tante (ciocia), aber das Mädchen (dziewczyna), das Schaf (owca)!!!

 

• rzeczowniki z końcówkami
  • -heit die Gesundheit (zdrowie), die Dummheit (głupota)
  • -keit die Möglichkeit (możliwość), die Notwendigkeit (konieczność)
  • -schaft die Mannschaft (drużyna), die Freundschaft (przyjaźń)
  • -ung die Lösung (rozwiązanie), die Regierung (rząd)
  • -ur die Literatur (literatura), die Tatatur (klawiatura)
  • -ei die Konditorei (cukiernia), die Bäckerei (piekarnia), aber der Papagei (papuga)!!!
  • -in die Freundin (przyjaciółka), die Sekretärin (sekretarka)
  • -ie die Linie (linia), die Energie (energia)
  • -ik die Technik (technika), die Physik (fizyka)
  • -ion die Tradition (tradycja), die Motivation (motywacja)
  • -tät die Universität (uniwersytet), die Aktivität (aktywność)
  • -enz die Intelligenz (inteligencja), die Kompetenz (kompetencja)
  • -anz die Toleranz (tolerancja), die Distanz (dystans)

 

• nazwy kilku państw

die Türkei (Turcja), die Ukraine (Ukraina), die Schweiz (Szwajcaria), die Slowakei (Słowacja)

• nazwy drzew, owoców, kwiatów

die Eiche (dąb), die Birne (gruszka), die Kirsche (wiśnia), die Tulpe (tulipan), die Rose (róża), aber der Apfel (jabłko), der Ahorn (klon), das Maiglöckchen (konwalia)!!!

 

• nazwy większości rzek

die Donau (Dunaj), die Weichsel (Wisła), aber der Nil, der Rhein!!!

 

• nazwy samolotów i statków

die „Titanic“, die Boeing

 

• liczebniki, jeśli piszemy je wielką literą (jako rzeczowniki)

die Eins (jedynka, odpowiednik polskiej oceny bardzo dobrej)

 

RODZAJ NIJAKI DAS

• rzeczowniki oznaczające młode osoby i zwierzęta

das Kind (dziecko), das Lamm (jagnię), das Küken (kurczak)

 

• rzeczowniki oznaczające zdrobnienia lub te z końcówkami -chen, -lein)

das Tischlein (stoliczek), das Häuschen (domek), das Mädchen (dziewczynka), das Kaninchen (królik), das Meerschweinchen (świnka morska), das Radieschen (rzodkiewka)

 

• rzeczowniki z przedrostkiem -ge i z końcówką lub bez końcówki-e

das Gebirge (góry), das Gemüse (warzywa), das Gemälde (obrazy), das Gebäude (budynek), das Getränk (napój), aber die Geschichte (historia), der Gedanke (myśl), der Geschmack (smak)!!!

 

• rzeczowniki zakończone na
  • -ment das Dokument (dokumnet), das Parlament (parlament)
  • -um das Museum (muzeum), das Praktikum (praktyka)
  • -in das Benzin (benzyna), das Panizillin (penicylina)

 

• nazwy oznaczające gatunek

das Schwein (świnia), das Schaf (owca), das Kamel (wielbłąd), das Pferd (koń)

 

• nazwy metali

das Gold (złoto), das Eisen (żelazo), das Silber (srebro), aber der Stahl (stal)!!!

 

• rzeczowniki odczasownikowe

das Schwimmen (pływanie), das Tauchen (nurkowanie)

Autor: Sandra – lektorka języka niemieckiego w szkole Lingua Pro